Παιδί

Γονείς γνωρίζετε τα 3Ε που χρειάζονται τα παιδιά σας;

Όλοι οι φυσιολογικοί άνθρωποι έχουν τρεις βασικές ανάγκες. Αυτές οι ανάγκες συνοψίζονται σε μια μέθοδο, που μπορούμε να ονομάσουμε «τεχνική τριών Ε». Το ίδιο ακριβώς και τα παιδιά μας έχουν αυτές τις ίδιες ανάγκες γιατί και αυτά είναι μικροί ενήλικοι, χωριστές και αυτόνομες προσωπικότητες.

Το πρώτο Ε είναι η Έγκριση. Η έγκριση είναι Βιταμίνη. Όλοι μας λαχταράμε να μας αποδεχθούν γι’ αυτό που είμαστε. Θέλουμε κάποιον με τον οποίο να μπορούμε να χαλαρώσουμε, να ανοίξουμε την καρδιά μας. Και εδώ που τα λέμε, ποιος απ’ όλους τους ανθρώπους πάνω στη γη είναι ο καταλληλότερος από τη μητέρα και τον πατέρα μας; Θέλουμε όλοι κάποιον με τον οποίο να αισθανόμαστε, ότι είμαστε ο εαυτός μας, γιατί ξέρουμε ότι μας εγκρίνει. Αυτό ζητούν τα παιδιά από τους γονείς τους. Οι γονείς να τα εγκρίνουν και να τα αγαπούν όπως είναι, ώστε να αισθάνονται άνετα, να αισθάνονται “ο εαυτός τους”

Ο επικριτικός τύπος που διαρκώς βρίσκει λάθη και πάντοτε διακρίνει τις αδυναμίες των άλλων είναι ο άνθρωπος, που δεν έχει την φιλία και την εκτίμηση των άλλων.

Ρωτήστε τον ίδιο σας τον εαυτό. Εσάς θα σας άρεσε να είχατε κάποιον διαρκώς από πάνω σας να σας υποδεικνύει τα λάθη σας διαρκώς και να σας επικρίνει; Ασφαλώς όχι . Αυτό λοιπόν δεν πρέπει ποτέ να το κάνουμε στα παιδιά μας.

Τα παιδιά έχουν ανάγκη από έγκριση και διακριτική καθοδήγηση. Διαφορετικά δεν εκτιμούν και δεν ακούν πλέον τους γονείς τους, ό,τι καλό και να τους πουν. Πολλά παιδιά άλλαξαν την αρνητική συμπεριφορά, όταν είδαν, ότι οι γονείς τα αποδέχονται και τα αγαπούν όπως είναι.

Αντιθέτως, γονείς ώθησαν τα παιδιά τους στην αρνητική συμπεριφορά και στην καταστροφή γιατί δεν έδωσαν την έγκριση και την αγάπη στο παιδί τους, έτσι όπως είναι. Ένας μεγάλος ψυχολόγος είπε: “Κανείς δεν έχει τη δύναμη να αναμορφώνει κάποιον, αν όμως αγαπήσετε τον άλλον όπως είναι, του δίνετε τη δύναμη ν’ αλλάξει τον εαυτό του”.

Το δεύτερο Ε που χρειάζονται τα παιδιά μας είναι η Επιδοκιμασία. Η επιδοκιμασία προχωρά λίγο παραπέρα από την έγκριση. Η έγκριση αναφέρεται σε αρνητικές καταστάσεις. Εγκρίνουμε τον άλλο, τον αποδεχόμαστε παρά τα σφάλματα και τις αδυναμίες του.

Αλλά η επιδοκιμασία σημαίνει κάτι περισσότερο θετικό. Ξεπερνάει την απλή ανοχή των αδυναμιών του άλλου, βρίσκει κάτι θετικό στον πλησίον που μας αρέσει. Μπορείτε πάντοτε να βρείτε κάτι θετικό για να επιδοκιμάσετε το παιδί σας, όπως επίσης μπορείτε να βρείτε κάτι αρνητικό για να το αποδοκιμάσετε, εξαρτάται από το τι αναζητάτε.

Ο αρνητικός, επικριτικός γονέας βγάζει στην επιφάνεια ό,τι αρνητικό στο παιδί του, τονίζοντας διαρκώς τα αρνητικά του σημεία. Ενώ ο θετικός γονέας, βρίσκει, κάτι καλό να επιδοκιμάσει το παιδί του, του βγάζει τον καλύτερο εαυτό του. Οι παιδαγωγοί λένε: “καλλιέργησε τις συμπεριφορές που θέλεις να πάρεις”. Με άλλα λόγια θέλεις ένα θετικό και υπάκουο παιδί; Μάθε να του μιλάς όμορφα, ήσυχα και φυσικά θετικά. Εμείς τι είδους γονείς θέλουμε να είμαστε; Γονείς με επιδοκιμασία ή διαρκή κριτική και αποδοκιμασία; Εάν διαλέξουμε το δεύτερο, θα “χάσουμε” τα παιδιά μας και το αστείο θα είναι ότι θα ψάχνουμε τις αιτίες, τη στιγμή που εμείς θα είμαστε οι αίτιοι και οι υπεύθυνοι.

Τέλος, το τρίτο Ε είναι η δίψα για Εκτίμηση. Είναι βασική ανάγκη όλων μας, καθώς επίσης και των παιδιών μας. Η λέξη εκτιμώ σημαίνει υπολογίζω και στη συνέχεια αναγνωρίζω την αξία κάποιου. Όταν δεν αναγνωρίζουμε την αξία κάποιου, τον υποτιμάμε. Όταν εκτιμάμε τα παιδιά και το ξέρουν, τα βοηθάμε να γίνουν περισσότερο ωφέλιμα και επιτυχημένα για τους ίδιους τους, τους εαυτούς και τους γύρω τους. Το ότι εκτιμάμε τα παιδιά μας δεν αρκεί, χρειάζονται και να τους το δείχνουμε.

Θα αναφέρω εδώ κάποιους τρόπους για το πώς να δείχνετε την εκτίμηση σας στα παιδιά σας:

Όταν σας μιλούν τα κοιτάτε στα μάτια. Δεν τα διακόπτετε. Προσπαθήστε να καταλάβετε πώς νοιώθουν.
Όταν σας ζητούν κάτι μη τα αγνοείτε και μη τα αφήνετε να περιμένουν.
Όταν σας εξυπηρετούν μη ξεχνάτε να λέτε “ευχαριστώ”.
Δείξτε σεβασμό στα μικρά τους μυστικά και κρατηθείτε μακριά από να κοροϊδέψετε ό,τι το παιδί θεωρεί σημαντικό, κυρίως τις σχέσεις με τους φίλους τους, που είναι σημαντικοί γι’ αυτό.
Μη πειράζετε τα παιχνίδια τους, μη πετάτε ποτέ πράγματα απ’ το δωμάτιό τους, ούτε να μπαίνετε μέσα χωρίς την έγκρισή τους (ιδιαίτερα όσο μεγαλώνει η ηλικία τους χρειάζεται περισσότερη διακριτικότητα).
Πρέπει πάντα να συστήνετε τα παιδιά σας σε γνωστούς και φίλους με τα ονόματά τους.
Όταν υπόσχεστε κάτι στο παιδί να κρατάτε πάντα την υπόσχεσή σας.

Θα μπορούσαμε να απαριθμήσουμε πολλούς ακόμη τρόπους, αλλά πιστεύω ότι καταλάβατε το νόημα.

Αγαπητοί μου, ας διδαχθούμε από τα λουλούδια που προσελκύουν τις μέλισσες. Θέλουν τη μέλισσα για να τα γονιμοποιήσει. Χρειάζονται τη μέλισσα. Αντί όμως να αρχίσει αυτή τις ικεσίες, τις επιπλήξεις ή τον καταναγκασμό, το λουλούδι απλώς βγάζει λίγες σταγόνες νέκταρ. Το λουλούδι γνωρίζει ότι η μέλισσα πεινάει για νέκταρ. Προσφέρει τροφή για να κόβεται αυτή η πείνα. Ας προσφέρουμε κι εμείς τροφή, που ικανοποιεί τις τρεις βασικές ανάγκες των παιδιών μας την έγκριση, την επιδοκιμασία και την εκτίμηση.

Αλεξάνδρα Ευκαρπίδου

Οικογένεια

Πώς να αναπτύξετε τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών σας

Πολύς λόγος γίνεται σήμερα για τη μεγάλη σημασία της Συναισθηματικής Νοημοσύνης
στην ευτυχία μας, στην προσωπική, οικογενειακή και επαγγελματική μας ζωή.
Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Goleman, o οποίος πρόβαλε τον όρο και την αξία της
συναισθηματικής νοημοσύνης στη ζωή μας, ο ορισμός της είναι: ‘’To πλέγμα των ανθρωπίνων
ιδιοτήτων πάνω στο οποίο μπορεί ν’ υφανθεί μια ολοκληρωμένη ανθρώπινη προσωπικότητα. Είναι
μαζί υπομονή, επιμονή, δυνατότητα προσαρμογής, έλεγχος παρορμήσεων, αισιοδοξία, ελπίδα.
Συναισθηματική Νοημοσύνη σημαίνει να βρίσκεις κίνητρα για τον εαυτό σου, ν ’αντέχεις
στις απογοητεύσεις, να ελέγχεις την παρόρμηση, να χαλιναγωγείς την ανυπομονησία σου, να
ρυθμίζεις σωστά τη διάθεση σου και να εμποδίζεις την απογοήτευση να καταπνίγει την ικανότητά
σου για σκέψη.’’

Ο Συναισθηματικά Νοήμων άνθρωπος έχει τέσσερεις (4) δεξιότητες:

Αυτεπίγνωση (Επίγνωση του εαυτού του και των δυνατοτήτων του)
Αυτοδιαχείριση (Έχει μάθει να διαχειρίζεται τα αισθήματά του)
Κοινωνική Επίγνωση (Αντιλαμβάνεται με ακρίβεια τα συναισθήματα των άλλων) και
Διαχείριση σχέσεων (κατανοεί τη συμπεριφορά και τα κίνητρα των άλλων και χειρίζεται
σωστά τις σχέσεις του).

Τα κύρια συναισθήματα, στα οποία καλούμαστε να έχουμε τον έλεγχο είναι ο θυμός, η
θλίψη, ο φόβος, η απόλαυση, η αγάπη, και η ντροπή. Πέρα από τα συναισθήματα χρειάζεται να
μάθουμε να χειριζόμαστε τις αντιξοότητες, τις ματαιώσεις, τις δυσκολίες στην οικογένεια και στη
δουλειά.
Καταλαβαίνετε λοιπόν, ως γονείς, πόσο σημαντικό είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να
αναπτύξουν την Συναισθηματική τους Νοημοσύνη. Είναι ένα από τα πιο βασικά εφόδια, που τους
δίνουμε στο ξεκίνημα της νέας τους ζωής, όταν εγκαταλείψουν το πατρικό τους σπίτι.

Η καλλιέργεια και η ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης ξεκινά από τα πρώτα
βήματα της ζωής του παιδιού. Αρχικά χρειάζεται να μάθει το παιδί πώς να αναγνωρίζει τα
συναισθήματά του και να τα εκφράζει με θετικό τρόπο.

Ο γονέας μπορεί να βοηθήσει το παιδί του να συνειδητοποιήσει την αξία του, τα ταλέντα
του, τις δυνατότητες του. Να υποστηρίζει και να ενισχύει την ικανότητα του παιδιού του να δέχεται
την απόρριψη, να την αντιμετωπίζει με τέτοιο τρόπο, χωρίς να χάνει την πίστη στον εαυτό του.

Τα βασικά στοιχεία της προσωπικότητας του παιδιού, που ο γονέας χρειάζεται να βοηθήσει
το παιδί του ν’ αναπτυχτούν, ώστε να είναι συναισθηματικό ώριμο, είναι:

Η υπομονή και η επιμονή.
Η δυνατότητα προσαρμογής. Να είναι ευέλικτο σε όποια κατάσταση.
Ο έλεγχος των παρορμήσεων και του θυμού.
Ο έλεγχος της θλίψης. Να μάθουν το παιδί οι γονείς να αντιμετωπίζει τη ζωή με αισιοδοξία
και ελπίδα.
Να βάζει κίνητρα στον εαυτό του και να αντέχει στις απογοητεύσεις, στις ματαιώσεις και
στις δυσκολίες.
Να ελέγχει το φόβο.
Να μη ντρέπεται.
Να ελέγχει την αγάπη και την απόλαυση.
Να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεων του και να μη ρίχνει το φταίξιμο σε άλλους.
Να το βοηθήσουν να αντιλαμβάνεται με ακρίβεια τα συναισθήματα των άλλων και να
καταλαβαίνει τι τους συμβαίνει.
Να διαχειρίζεται τις σχέσεις του με τους άλλους με τον καλύτερο τρόπο.

Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να γνωρίζουν ότι η δική τους Συναισθηματική Νοημοσύνη
επηρεάζει άμεσα το επίπεδο της Συναισθηματικής Νοημοσύνης του παιδιού τους. Τα παιδιά
διδάσκονται τις δεξιότητες της Συναισθηματικής Νοημοσύνης από τους γονείς τους. Εάν ο γονέας
είναι συναισθηματικά μη νοήμων (ανώριμος), τα παιδιά χάνουν την καλύτερη πηγή μάθησης. Για
παράδειγμα ένας γονέας, που θυμώνει, φωνάζει με το παραμικρό, χάνει τον έλεγχο των νεύρων
του, του θυμού του και πέφτει σε κρίσεις υστερίας προς το/τη σύζυγο και τα παιδιά του, τι
παράδειγμα δίνει στο παιδί του; Είναι άκρως βέβαιο ότι το παιδί θα υιοθετήσει την ίδια
συμπεριφορά.

Αν αδιαφορείτε για τα συναισθήματά του, όταν σας μιλά και σας λέει ‘’τον πόνο του’’, δε
το βοηθάτε να οδηγηθεί στην αυτεπίγνωση. Ενώ, όταν το παρατηρείτε και ρωτάτε το παιδί σας
γιατί είναι λυπημένο, μαθαίνει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, δεν τα αποφεύγει, τα
αντιμετωπίζει, μαθαίνει να τα διαχειρίζεται και επίσης μαθαίνει να δείχνει κατανόηση στη λύπη ή
στα συναισθήματα των φίλων του.

Αν σας μιλά για αυτά που του αρέσουν, τις επιθυμίες και τα όνειρά του και εσείς
αδιαφορείτε ή γελάτε, το παιδί όχι μόνο δε θα οδηγηθεί στην αυτεπίγνωση, αλλά θα χάσει την
πίστη στον εαυτό του και θα δημιουργήσει χαμηλή αυτοεκτίμηση και θα παραιτηθεί από τα όνειρα
του και γενικότερα από τη ζωή.

Γονείς αυταρχικοί, που ασκούν πίεση και φόβο, θα δουν το παιδί τους να μένει
συναισθηματικά ανώριμο σαν το δενδράκι, που δεν πρόλαβε να κάνει ρίζες και εκτέθηκε στις πιο
αντίξοες καιρικές συνθήκες.

Γονείς που εξασκούν τη Συναισθηματική Νοημοσύνη με τα παιδιά τους , ανατρέφουν
αγόρια και κορίτσια, τα οποία είναι πιο ευτυχισμένα, προσαρμόζονται καλύτερα στο κοινωνικό
περιβάλλον, παίρνουν καλύτερους βαθμούς και φθάνουν αργότερα σε υψηλότερο επίπεδο
επαγγελματικής επιτυχίας. Επίσης παρουσιάζουν χαμηλότερα επίπεδα προβληματικής
συμπεριφοράς π.χ αδικαιολόγητες απουσίες στο σχολείο, τσιγάρο, ποτό, ναρκωτικά.
Ο αγώνας σας για την ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης των παιδιών σας
χρειάζεται να είναι συνεχής και αμείωτος. Είναι ό,τι καλύτερο έχετε να κάνετε για αυτά,
εκφράζοντας στην πράξη την αληθινή σας αγάπη.

Ευκαρπίδου Αλεξάνδρα

Παιδαγωγός-Σύμβουλος επικοινωνίας και επιχειρήσεων

Οικογένεια

Τα Ψυχολογικά Χαρακτηριστικά Της Εφηβικής Ηλικίας

Η εφηβική ηλικία έχει μια ιδιαιτερότητα και όπως λέει ένας σοφός άνδρας,

«η εφηβεία μοιάζει με τη θάλασσα του Αιγαίου πελάγους, όπου πνέουν σφοδρότατοι άνεμοι, τόσο σφοδροί που γονείς και παιδαγωγοί τα χάνουν».

Ένα από τα κύρια γνωρίσματα είναι ότι οι περισσότεροι έφηβοι από το 13^ο έτος παρατηρούν ραγδαίες μεταβολές τόσο στο σώμα τους (σκελετός-ενδοκρινείς και γεννητικοί αδένες) όσο και στον ψυχισμό τους. Όχι όμως με την ίδια ταχύτητα. Έτσι, η ψυχοσωματική ισορροπία διαταράσσεται. Γι’ αυτό οι νέοι υποφέρουν από μεταπτώσεις. Άλλοτε είναι χαρούμενοι και άλλοτε κλείνονται στον εαυτό τους. Άλλοτε είναι ονειροπόλοι και φαντάζονται τον κόσμο ιδανικό, και άλλοτε παρουσιάζουν αρνητικές τάσεις και τίποτα δεν τους αρέσει. Ας τα έχουμε αυτά υπόψη οι γονείς και ας είμαστε αρκετά διακριτικοί στη δική μας συμπεριφορά απέναντι τους. Όσο πιο λίγα λέμε και όσο αποφεύγουμε τις συγκρούσεις σε αυτή την ηλικία, τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα έχουμε. Ευκαιρία να αναπτύξουμε τις δεξιοτεχνίες της επικοινωνίας μας.

Άλλο χαρακτηριστικό της εφηβείας, το οποίο μπορούμε να αναζητήσουμε στη σκέψη του εφήβου, είναι ο νοητικός εγωκεντρισμός. Οι έφηβοι δεν είναι πια παθητικοί δέκτες, που δέχονται κάθε διδασκαλία χωρίς κρίση. Έτσι θέτουν στο περιθώριο γονείς, δασκάλους κτλ. Το κέντρο του κόσμου είναι ο ίδιος τους ο εαυτός. Θεωρούν τη σκέψη τους παντοδύναμη και περνούν όλους τους άλλους από αυστηρή κριτική. Κρίνουν πρόσωπα, ιδέες, θεσμούς, συνήθειες και ζητούν αλλαγή. Θα σας αμφισβητήσουν σε αυτή την ηλικία, καθώς επίσης και τις αρχές που τους δώσατε. Μη ταραχθείτε και μην τους κάνετε να νιώσουν ενοχές!

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του εφήβου, είναι η τάση του για ανεξαρτησία και αυτονομία. Είναι μια συνειδητή προσπάθεια για να περάσει από το χώρο της εξάρτησης στο χώρο της αυτονομίας. Ο έφηβος συνειδητοποιεί το εγώ του, αποκαλύπτει την προσωπική του ταυτότητα. Και τότε ζητάει αναγνώριση της προσωπικότητας του και ίση μεταχείριση.

Οι έφηβοι στην προσπάθεια τους για ανεξαρτησία δείχνουν:

Αντιδραστικότητα
Επαναστατικότητα
Ισχυρογνωμοσύνη
Θυμό και συναισθηματικές μεταπτώσεις

Προσέχετε, να μη τραβάτε πολύ το σκοινί, να τους θεωρείτε έντιμους, ισότιμους και να τους μιλάτε ευγενικά, αναγνωρίζοντας την αυτονομία τους. Μη προσπαθείτε να τους εντάξετε στο δικό σας τρόπο ζωής, γιατί αυτοί είναι διαφορετικές οντότητες με ιδιαίτερα ταλέντα και δεξιότητες.

Μέσα στα χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας, είναι και η τάση τους για κοινωνική ζωή. Η εφηβεία είναι μια περίοδος ανάπτυξης του κοινωνικού αισθήματος και της αλληλεγγύης. Η δημιουργία φίλων, είναι βασικός σκοπός του εφήβου και η γνώμη τους και η αποδοχή τους είναι πολύ σπουδαία γι’ αυτόν. Θεωρεί ότι είναι πολύ βασικό να αποκτήσει σωστή αυτοεικόνα και αυτοεκτίμηση. Η θετική γνώμη του περίγυρου και κυρίως των φίλων και συμμαθητών του, βοηθούν πολύ στη δημιουργία σωστής αυτοεικόνας και αυτοεκτίμησης. Να προσέχετε λοιπόν πως μιλάτε για τους φίλους τους.

Ας τους κατανοούμε, όταν θέλουν ή δεν θέλουν να κάνουν κάτι, γιατί γνωρίζουν ότι πρέπει να συσχετίζονται με τους συμμαθητές τους και ότι πρέπει να έχουν την αποδοχή τους. Αυτό ισοδυναμεί σ’ αυτή την ηλικία με έλλειψη οξυγόνου. Παιδί που δεν το αποδέχονται οι συμμαθητές του, δεν αναπτύσσεται ομαλά ψυχολογικά και αποκτά κόμπλεξ και ανασφάλειες.

Μέσα στα πλαίσια της κοινωνικής ζωής, κατατάσσεται ασφαλώς και η επιθυμία του εφήβου να συναντήσει το άλλο φύλο. Το ερωτικό αίσθημα, γίνεται δυνατό και κυριαρχικό σ’ αυτή την ηλικία. Οφείλουμε ως γονείς να δώσουμε σωστές κατευθύνσεις και ερμηνείες για τη σχέση των δύο φύλων. Να τους βοηθούμε να κινούνται στο τομέα αυτό με τις αρχές της αγάπης, του σεβασμού και της ειλικρίνειας.

Αλεξάνδρα Ευκαρπίδου

Παιδαγωγού-Συμβούλου επικοινωνίας και επιχειρήσεων

Οικογένεια

Το Δίλημμα Της Εργαζόμενης Μητέρας

Mε αφορμή την γιορτή της μητέρας θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας ένα κομμάτι από την καρδιά μου, που ξέρω ότι είναι και κομμάτι της δικής σας, και αφορά την μητρότητα.

Όλες μας έχουμε δοσμένο ένα κομμάτι του εαυτού μας στα παιδιά μας. Όμως το ξέρω ότι έχουμε κι ένα άγχος, ένα φόβο αδιόρατο, ένα δίλημμα μήπως η αγάπη για τη δουλειά μας και οι πολλές ώρες ενασχόλησής μας μ’ αυτή μας στοιχίσει το ρόλο μας της μητέρας. Χωρίς να θέλω να δώσω το φάρμακο γι αυτό τον «πόνο» μας, απλά θα μοιραστώ μαζί σας ως εργαζόμενη μητέρα και ως παιδαγωγός επί σειρά ετών, κάποιες σκέψεις, που πιστεύω ότι θα βοηθήσουν να μπουν τα πράγματα στη θέση τους και να διαλυθούν ο «φόβος» και οι αμφιβολίες σας.

Αυτά λοιπόν που χρειάζονται τα παιδιά μας είναι τα λεγόμενα 3Α (για να τα θυμάστε ευκολότερα). Ξεκινώντας θα σας πω ότι πιο πολύ από κάθε άλλο τα παιδιά μας χρειάζονται την Απροϋπόθετη αγάπη μας (αγάπη χωρίς όρους και ανταλλάγματα). Είναι η μόνη απροϋπόθετη αγάπη, που θα γευτούν στη ζωή του και οφείλουμε σα γονείς να γεμίσουμε το συναισθηματικό τους δοχείο με αυτή, γιατί είναι η βάση που θα χτίσουν όλη τη μετέπειτα ζωή τους. Αυτό αγαπητές μου δεν απαιτεί χρόνο, αλλά τρόπο.

Το δεύτερο Α που χρειάζεται το παιδί μας είναι η Αναγνώριση της αξίας του και της ιδιαιτερότητάς του. Αφήστε το να είναι ο εαυτός του, βοηθείστε το να δει τα δικά του ταλέντα (κλίσεις) και βοηθήστε το να τα αναπτύξει.

Τέλος δώστε του Αποδοχή. Ένα παιδί που παίρνει αποδοχή από τους γονείς του και όχι τη διαρκή κριτική, θα μάθει να αποδέχεται τον ίδιο του τον εαυτό και να το σέβεται. Αποκτά την ανεκτίμητη αυτοεκτίμηση, που θα γίνει το εφαλτήριο για όλα τα μεγάλα επιτεύγματα στη ζωή του.