Υγεία

Νευρική Ανορεξία: “Αίτια και Καταπολέμηση”

Ο γενικός όρος ανορεξία παραπέμπει κλινικά σε απουσία ή μείωση της όρεξης ως αποτέλεσμα σωματικών ασθενειών ή παρενέργεια θεραπείας. Η ψυχογενής ανορεξία είναι μια διαταραχή με σοβαρές ψυχολογικές και σωματικές συνέπειες. Η κλινική της εικόνα ορίζεται από συγκεκριμένα κλινικά χαρακτηριστικά:

Την διαταραχή της εικόνας του σώματος
Την εκούσια άρνηση στη λήψη της τροφής
Συνήθως αλλά όχι πάντα την αμηνόρροια

Στα πιο προχωρημένα στάδια του υποσιτισμού μπορεί όμως και να παρατηρηθεί μείωση ή ολική απώλεια της όρεξης αλλά και απώλεια ελέγχου και εμφάνιση επεισοδίου υπερφαγίας. Από το περιοριστικό τύπο ανορεξίας λοιπόν το άτομο συχνά μεταπίπτει στον καθαρτικό αφού ο κανόνας είναι το υπερφαγικό επεισόδιο να ακολουθείται από καθαρτικές συμπεριφορές, οι συχνότερες από τις οποίες είναι η πρόκληση εμετού και πιο αραιά η χρήση καθαρτικών ή διουρητικών.

Σε ποια ηλικία συνήθως εμφανίζεται η ανορεξία;

Η εμπειρία έχει δείξει ότι στην Ελλάδα τα περιστατικά της ψυχογενούς ανορεξίας εμφανίζονται κυρίως σε δύο ηλικιακές περιόδους. Ως ένα σύνδρομο άρνησης της θηλυκότητας, η έναρξη της οποίας συχνότερα παρουσιάζεται στην εφηβική ηλικία. Στα πρώτα έτη του Γυμνασίου όταν το άτομο εμφανίζει δυσκολία με το πέρασμα από τη παιδική ηλικία στην εφηβεία και στο τέλος του Λυκείου όταν ξεκινάει η φάση της ενηλικίωσης. Η εμφάνισή της σε αυτή τη φάση έχει συνδεθεί με την δυσκολία των εφήβων που νοσούν να φτάσουν στην ολοκλήρωση της ταυτότητάς τους και στην αυτονομία τους.

Τι χαρακτηριστικό έχουν τα άτομα που πάσχουν από τη νόσο;

Περιορισμός της τροφής σε ποικιλία και ποσότητα

Σε γενικές γραμμές, παρατηρείται περιορισμός και σε ποικιλία και σε ποσότητα, γενικότερα μια έντονη συμπεριφορά ελέγχου απέναντι στη τροφή. Συνήθως οι ασθενείς αποφεύγουν τα λίπη και τους υδατάνθρακες και γενικά επιλέγουν πολύ συχνά τροφές ανάλογα με τη θερμιδική τους αξία με στόχο η ημερήσια κατανάλωση να είναι η μικρότερη δυνατή. Στην κλινική πράξη όμως η κάθε περίπτωση είναι μοναδική και η κάθε μία/ένας ασθενής έρχεται με τη δική του ιστορία και τις προσωπικές διαμορφωμένες απόψεις και κανόνες περί διατροφής. Επιπλέον η παρασκευή και η κατανάλωση του φαγητού γίνεται με καταναγκαστικό τρόπο ώστε και πάλι να υπάρχει ο απόλυτος έλεγχος κυρίως σε σχέση με τη ποσότητα του λαδιού στο γεύμα αλλά και άλλων “απαγορευμένων” συστατικών. Οι περισσότερες μελέτες συνδέουν τη δίαιτα με αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση διαταραχών πρόσληψης τροφής περιοριστικού τύπου.

Διαταραγμένη εικόνα σώματος

Η διαταραγμένη εικόνα που έχει το άτομο για το σώμα του είναι από τα πιο βασικά κριτήρια διάγνωσης. Υπάρχει μια συνεχής ενασχόληση και δυσφορία για το σχήμα και το βάρος του σώματος το οποίο εκλαμβάνεται ως παχύ και δύσμορφο από την ασθενή. Αυτή η αγωνία λοιπόν ωθεί συχνά τα άτομα να ελέγχουν με επαναλαμβανόμενο τρόπο το σωματικό τους βάρος με το ζύγισμα ή να μετράνε τις αναλογίες του σώματός τους με μεζούρα ή με τις παλάμες των χεριών. Ο τρόπος που βλέπει τον εαυτό της στον καθρέφτη είναι ευμετάβλητος και ο φόβος της πάχυνσης είναι μόνιμα απειλητικός.

Τι συμπτώματα εμφανίζονται στον ασθενή;

Ο υποσιτισμός οδηγεί σε ολική δυσλειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού όπου οι εκδηλώσεις εξαρτώνται από το μέγεθος της στέρησης και τη διάρκεια της ανορεξίας. Τα άμεσα στο σώμα αποτελέσματα είναι η υπόταση, βραδυκαρδία, λέπτυνση των τριχών της κεφαλής και γαστρεντερολογικά προβλήματα. Δεν είναι τυχαίο που συστήνεται η σωματική υγεία και το βάρος του ασθενή να έχουν αποκατασταθεί, σ’ ένα βαθμό τουλάχιστον, κατά προτίμηση πριν την έναρξη της ψυχοθεραπείας ή και παράλληλα με αυτήν. Αυτό προτείνεται γιατί η παρατεταμένη χαμηλή πρόσληψη ενέργειας και συστατικών επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το κεντρικό νευρικό σύστημα. Το άτομο έχει δυσκολία συγκέντρωσης, διαταραχές ύπνου, ευερεθιστότητα, κατάθλιψη.

Σύμφωνα με κάποιες μελέτες υπάρχει μια γενετική ευαλωτότητα στο περιβάλλον όπως η δίαιτα για την εμφάνιση της ψυχογενούς ανορεξίας αλλά σε ένα μεγάλο βαθμό μιλάμε κυρίως για την προσωπικότητα όπου υπάρχει διάχυτη η αίσθηση της αναποτελεσματικότητας, τελειοθηρίας, αρνητικής αυτοαξιολόγησης και συναισθηματικότητας. Επίσης οι οικογενειακές δυσλειτουργίες και η σχέση με τη μητέρα αλλά και τη προσωπικότητα της μητέρας όπου συνήθως και η ίδια μπορεί να πάσχει.

Ποιες οι συνέπειες της νευρικής ανορεξίας;

Σκίτσο από την Άννα Ραφτοπούλου

Οι συνέπειες της ανορεξίας είναι πολύ σοβαρές και αν μείνουν αθεράπευτες μπορεί και να επιφέρουν τον θάνατο.

Βραδυκαρδία (αργοί κτύποι καρδίας)
Υπόταση (χαμηλή πίεση)
Υποθερμία
Θαμπά και αραιά μαλλιά
Σπασμένα νύχια
Τριχοφυία στο πρόσωπο, στην πλάτη και στον αυχένα
Ξηρά και σπασμένα χείλη
Οστεοπόρωση
Μη σωστή ανάπτυξη του σώματος
Συναισθηματική αστάθεια, εναλλαγές στη διάθεση
Έλλειψη συγκέντρωσης
Αϋπνίες
Πονοκέφαλος
Πόνοι στο στομάχι
Δυσκοιλιότητα
Συνεχής αίσθηση κρύου
Στείρωση
Θάνατος

Hλεκτρολυτικές διαταραχές και νευρική ανορεξία

Στην νευρική ανορεξία, ο υποσιτισμός και διάφορες συμπεριφορές που γίνονται για τον έλεγχο του σωματικού βάρους όπως ο έμετος και η χρήση καθαρκτικών μπορούν να οδηγήσουν σε μια σειρά από βιοχημικά προβλήματα στον οργανισμό. Νεφρική και ηλεκτρολυτική διαταραχή προκύπτει σχεδόν στο 70% των ασθενών με νευρική ανορεξία, ενώ πολλές φορές, σε ακραίες καταστάσεις, καταλήγουν σε νεφρική ανεπάρκεια. Στις ηλεκτρολυτικές διαταραχές συμπεριλαμβάνονται η υποκαλιαιμία (αρρυθμίες, φτωχή κινητικότητα εντέρου, σκελετικές μυοπάθειες, νεφροπάθεια), η υποασβεστιαιμία (μυϊκοί σπασμοί και διαλείπουσες κράμπες, κρίση επιληψίας), η υπονατριαιμία (κώμα και θάνατο), η υπομαγνησαιμία (μυϊκές κράμπες, αδυναμία, αστάθεια, κρίσεις, αρρυθμίες) και η υποφωσφαταιμία (μυϊκή αδυναμία, παραισθήσεις, διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος). Η υπομαγνισαιμία σχετίζεται άμεσα με τη υποασβεστιαιμία και την υποκαλιαιμία.

Υποκαλιαιμία

Η υποκαλιαιμία είναι η πιο κοινή ηλεκτρολυτική ανισορροπία. Η μεταβολική αλκάλωση συμβαίνει σε ασθενείς που κάνουν έμετο ή χρήση διουρητικών, ενώ η οξείδωση σε ασθενείς που κάνουν υπερχρήση καθαρκτικών. Η υπονατριαιμία οφείλεται κυρίως σε μεγάλη κατανάλωση νερού, αλλά μπορεί επίσης να οφείλεται σε χρόνια έλλειψη ενέργειας.

Σύνδρομο επανασίτισης στη νευρική ανορεξία

Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στο οποίο θα πρέπει να αναφερθούμε είναι το σύνδρομο επανασίτισης στον ασθενή που πάσχει από νευρική ανορεξία, το οποίο σχετίζεται άμεσα με τη διατροφή. Η εισαγωγή της τροφής στον εξασθενισμένο αυτόν οργανισμό θα πρέπει να γίνει σταδιακά, διαφορετικά είναι πολύ πιθανό να προκύψουν ηλεκτρολυτικές διαταραχές όπως εκείνες που αναφέρθηκαν παραπάνω. Οι συστάσεις αναφέρουν ότι στην αρχή η ενέργεια που θα παρέχεται στο άτομο θα πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ των 10-40 kcal/κιλό σωματικού βάρους/ημέρα ή το 20-80% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνει και στη συνέχεια να γίνει σταδιακή αύξηση των θερμίδων.

Η επανεισαγωγή τροφής στον ασθενή μπορεί να συσχετιστεί με υποφωσφαταιμία, καρδιακή αρρυθμία και παραλήρημα. Η αποκατάσταση του φωσφόρου συγκεκριμένα θα πρέπει να ξεκινήσει νωρίς, με τα επίπεδά του να διατηρούνται πάνω από 3 mg/dl. Στους χρόνια πάσχοντες, εκτός από την ιατρική επίβλεψη, όπου θα παρακολουθείται το σωματικό βάρος, ο καρδιακός ρυθμός, οι ηλεκτρολύτες κ.λπ., θα πρέπει να υπάρχει παράλληλα και διατροφολογική συμβουλευτική καθώς και ψυχολογική υποστήριξη έτσι ώστε να γίνει πιο ομαλά και ισορροπημένα η επανένταξη του ασθενούς στους φυσιολογικούς ρυθμούς.

Ποια είναι η θεραπεία της πάθησης;

Η αντιμετώπιση της ψυχογενούς ανορεξίας είναι δύσκολη, απαιτεί προσέγγιση του προβλήματος από διεπιστημονική ομάδα και συνίσταται σε τακτικό ιατρικό έλεγχο και σε ψυχολογική θεραπεία του ασθενούς και της οικογένειας. Στην ψυχογενή ανορεξία η αποτυχία της εξωνοσοκομειακής θεραπείας ή σοβαρές ιατρικές επιπλοκές αποτελούν ένδειξη εισαγωγής στο νοσοκομείο.

Ο ρόλος του ψυχοθεραπευτή

Ο ψυχοθεραπευτής πρέπει να συλλέξει πολλές πληροφορίες για να οδηγηθεί στην σωστή διάγνωση και αξιολόγηση μιας σειράς παραμέτρων που, είτε έχουν ιδιαίτερη ψυχολογική σημασία, είτε σχετίζονται με την εκτίμηση των επιπλοκών του υποσιτισμού και των καθαρτικών συμπεριφορών. Προφανώς αυτή η διερεύνηση εξειδικεύεται κάθε φορά ανάλογα με την παρούσα κλινική κατάσταση του/της ασθενούς. Ταυτόχρονα πρέπει με την στάση του να βοηθήσει στην εγκατάσταση μιας σχέσης εμπιστοσύνης όπου η πρόκληση, υποστήριξη και ελπίδα να συνυπάρχουν σαν εξισορροπητικά στοιχεία. Στόχος είναι η αύξηση του κινήτρου για αναγνώριση από το άτομο της ανάγκης να δεσμευτεί σε μια προσπάθεια για αλλαγή με θετικά αποτελέσματα.

Η θέση της οικογένειας

Πιο συγκεκριμένα, στους εφήβους, η θεραπεία οικογένειας και συγκεκριμένα το μοντέλο Maudsley είναι η πιο καλά μελετημένη προσέγγιση σύμφωνα με την οποία αρχικά οι θεραπευτές εστιάζονται στην αποκατάσταση του υποσιτισμού προκειμένου να είναι δυνατή η έναρξη της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας που στοχεύει σε αλλαγές στη ψυχοπαθολογία των ασθενών. Έτσι, γίνεται προσπάθεια να ενισχυθούν οι γονείς και να αναλάβουν αυτοί τον έλεγχο της διατροφής τους παιδιού τους όπου η διεργασία είναι συμβουλευτική και όχι κατευθυντική. Με την αντιμετώπιση του υποσιτισμού, οι γονείς ενθαρρύνονται να επιστρέψουν σταδιακά τον έλεγχο της διατροφής στο παιδί τους. Σε αυτό το τελευταίο στάδιο της θεραπείας συζητιούνται σημαντικά θέματα όπως η ανεξαρτητοποίηση, σεξουαλικότητα, ο επαναπροσδιορισμός των σχέσεων μέσα στην οικογένεια. Είναι αξιοσημείωτο να ειπωθεί ότι θεραπεία οικογένειας μπορεί να γίνει και χωρίς τη συμμετοχή του ασθενή.

Για τους ενήλικες ασθενείς υπάρχουν ενδείξεις ότι και η θεραπεία οικογένειας αλλά και η γνωσιακή–συμπεριφορική θεραπεία αλλά και ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία είναι εξίσου αποτελεσματικές.

Η σημαντικότητα του διαιτολόγου

Η παραπομπή στον διαιτολόγο-διατροφολόγο δεν είναι απλή υπόθεση γιατί αναδύει αμφιθυμία και φέρνει τον ανορεκτικό ασθενή πιο κοντά στο σύμπτωμα. Η αποκατάσταση των διαστρεβλωμένων απόψεων σχετικά με τα θρεπτικά συστατικά μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα, αργή διαδικασία και με υποτροπές. Οι ασθενείς συνηθίζουν να στιγματίζουν τροφές ως κακές, παχυντικές ή απαγορευμένες οπότε η εκπαίδευση είναι σημαντική για το ρόλο των τροφών στη λειτουργία του σώματος καθώς και για την ίδια τη σύσταση του οργανισμού και το ενεργειακό ισοζύγιο. Το εργαλείο του ημερολογίου καταγραφής διατροφής και συναισθημάτων βοηθάει στο να διακρίνεται με τον απαιτούμενο ρυθμό η «στομαχική – σωματική» από τη «στοματική – συναισθηματική» πείνα. Κάθε περιστατικό είναι μοναδικό και η διατροφική όπως και η ιατρική συμβουλευτική ακολουθεί το ρυθμό και τη πορεία της συνολικής ψυχολογικής θεραπείας.

Τι έδειξαν πρόσφατες μελέτες;

Σε πρόσφατες μελέτες σχετικά με τη πορεία και της ψυχογενούς ανορεξίας διαπιστώθηκε ότι η καλή σχέση γονέα παιδιού αλλά και η μικρή διάρκεια της νόσου πριν την έναρξη της θεραπείας έχουν θετική επίδραση στη πρόγνωση. Πιο συγκεκριμένα αναφέρθηκε ότι σε 5 έτη παρακολούθησης σχεδόν το 70% των πασχόντων ανέρρωσε από τη ψυχογενή ανορεξία. Αντίθετα, η παρουσία διαταραχών στην ανάπτυξη του παιδιού, η παρουσία υπερφαγικών και καθαρτικών συμπεριφορών, καθώς και η παρουσία καταναγκαστικών στοιχείων προσωπικότητας έχουν αρνητική επίδραση στη πρόγνωση της νόσου. Τέλος, έχει μελετηθεί ότι ο καθαρτικός τύπος της ψυχογενούς ανορεξίας έχει χειρότερη πρόγνωση από τον περιοριστικό.

Συμπερασματικά

Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι η ψυχογενής ανορεξία δεν είναι διατροφικό πρόβλημα ούτε ενσυνείδητη επιλογή αλλά ψυχική πάθηση και ως τέτοια χρειάζεται θεραπεία.

Άρθρο από την Μαρία Χριστοπούλου & της Κυριακή Καλδαρίδου

Η Σκιτσογράφος, Άννα Ραφτοπούλου, είναι από το Θραψανο Ηράκλειο Κρήτης , έχει σπουδάσει βοηθός μικροβιολόγου,μένει στην Αθήνα τα 3 τελευταία χρόνια και το σκίτσο ήρθε στην ζωή της εντελώς ξαφνικά το οποίο ξεκίνησε να ασχολείται ερασιτεχνικά. Απολαμβάνει να ζωγραφίζει σκίτσα που περνάνε μηνύματα, θέλει να κάνει σκίτσα σύμβολα.

Υγεία

Πώς να ξεκινήσετε ένα νέο πρόγραμμα άσκησης

Τα Curves προτείνουν:
Πώς να ξεκινήσετε ένα νέο πρόγραμμα άσκησης

Όταν πρόκειται να κάνετε ένα πρόγραμμα άσκησης να δουλέψει για εσάς, το κλειδί είναι η συνέπεια.
Πρέπει να επιλέξετε μια ρουτίνα γυμναστικής και ένα πρόγραμμα που μπορείτε να τηρήσετε
μακροπρόθεσμα. Θα χρειαστεί να κάνετε αλλαγές στον τρέχοντα τρόπο ζωής σας για να διασφαλίσετε ότι θα παραμείνετε συνεπείς στην άσκηση και το πρόγραμμα υγιεινής διατροφής σας. Αλλαγές σαν αυτές μπορεί να φαίνονται τρομακτικές—ειδικά αν είστε πολυάσχολη μητέρα με ήδη σφιχτό πρόγραμμα. Όμως, τα αποτελέσματα θα αξίζουν τον κόπο. Υπάρχουν τόσα πολλά σωματικά και ψυχικά οφέλη από την άσκηση που θα αρχίσετε να τα παρατηρείτε σχεδόν αμέσως. Με τα οφέλη της άσκησης κατά νου, εδώ είναι μερικοί τρόποι για να ενσωματώσετε μια νέα προπόνηση για ολόκληρο του σώμα στην εβδομαδιαία ρουτίνα σας.

Προγραμματίστε το ημερολόγιό σας
Κλείστε ραντεβού με τον εαυτό σας για να ολοκληρώσετε τη νέα σας ρουτίνα άσκησης και τις
προπονήσεις τουλάχιστον μία εβδομάδα νωρίτερα. Κλείνοντας τον εαυτό σας για 30 λεπτά προπόνησης
ολόκληρου του σώματος (σαν να είχατε ένα ραντεβού που δεν μπορείτε να ακυρώσετε) θα σας βοηθήσει να κάνετε αυτή τη νέα ρουτίνα συνήθεια γρήγορα. Αυτός είναι ο λόγος που τα Curves είναι ιδανικά για πολυάσχολες γυναίκες – οι προπονήσεις μας για ολόκληρο το σώμα διαρκούν μόλις 30 λεπτά και γυμνάζουν όλες τις κύριες μυϊκές ομάδες. Βρείτε ένα Curves κοντά στο σπίτι ή τη δουλειά σας για να κάνετε τις προπονήσεις πιο βολικές για εσάς.

Αποκτήστε τον κατάλληλο εξοπλισμό
Όταν ξεκινάτε ένα νέο πρόγραμμα άσκησης, είναι σημαντικό να βεβαιωθείτε ότι δεν δημιουργείτε
συνθήκες για τραυματισμούς και πόνο. Ακόμα και απλά πράγματα όπως το να φοράτε το λάθος είδος
αθλητικών παπουτσιών ή να επιλέγετε ρούχα που είναι πολύ στενά μπορεί να κάνουν δύσκολη την
προπόνηση και να σας εμποδίσουν να απολαύσετε τα οφέλη της άσκησης. Για να προστατευτείτε,
αφιερώστε χρόνο για να αγοράσετε τα σωστά είδη παπουτσιών, αθλητικών ρούχων και οποιωνδήποτε
αξεσουάρ χρειάζεστε για να κάνετε την προπόνηση ολόκληρου του σώματος με καλή υποστήριξη και
σωστή τεχνική.

Θέστε ρεαλιστικούς στόχους
Να είστε ρεαλίστριες σχετικά με το πόσο βάρος θέλετε να χάσετε, τι νούμερο ρούχα θέλετε να φοράτε ή
το επίπεδο ενέργειας που θέλετε να έχετε με αυτή τη νέα ρουτίνα προπόνησης ολόκληρου του σώματος. Ξεκινήστε αργά και παρακολουθήστε τα αποτελέσματά σας. Εάν νομίζετε ότι μπορείτε να πιέσετε περισσότερο τον εαυτό σας μετά από μερικές εβδομάδες, αυξήστε την ένταση της προπόνησης και συνεχίστε να γυμνάζεστε σύμφωνα με το πρόγραμμά σας. Η θέσπιση στόχων που είναι πολύ μακριά από την πραγματικότητα μπορεί να είναι απογοητευτική, οπότε θέστε μικρούς, εφικτούς στόχους και
προχωρήστε από εκεί.

Προγραμματίστε ημέρα ξεκούρασης
Αποφύγετε την εξάντληση από την προπόνηση όταν ξεκινάτε μια νέα προπόνηση ολόκληρου του
σώματος δίνοντας στον εαυτό σας αρκετό χρόνο για ξεκούραση. Αν το σώμα και το μυαλό σας δεν έχουν
την ευκαιρία να ξεκουραστούν και να ανακάμψουν από τη νέα ρουτίνα, όχι μόνο δεν θα αποκομίσετε τα
μέγιστα σωματικά και ψυχικά οφέλη της άσκησης, αλλά μπορεί να τραυματιστείτε. Αναγνωρίστε τα όριά
σας και προγραμματίστε το να γυμνάζεστε μόνο 3 μέρες την εβδομάδα αν μόλις ξεκινάτε. Αν είστε ήδη
πολύ δραστήριες, προγραμματίστε τουλάχιστον μία ολόκληρη ημέρα ξεκούρασης ώστε το σώμα σας να
μπορέσει να αναρρώσει.

Ακολουθήστε ένα υγιεινό πρόγραμμα διατροφής
Φροντίστε να τρώτε μια ποικιλία υγιεινών, ενεργειακών τροφών που υποστηρίζουν τη ρουτίνα
προπόνησής σας. Η μείωση υπερβολικών θερμίδων μπορεί να είναι επικίνδυνη και ίσως εμποδίσει να
αποκομίσετε τα μέγιστα από τις προπονήσεις ολόκληρου του σώματος. Σκεφτείτε να ρωτήσετε τον
προπονητή σας για το Πρόγραμμα Διατροφής Curves για να βεβαιωθείτε ότι η διατροφή σας υποστηρίζει τους νέους στόχους σας. Η προπόνηση γυναικών στα Curves είναι βολική, συνδυάζοντας ενδυνάμωση, καρδιοαναπνευστική άσκηση και διατάσεις – όλα μέσα σε μόλις 30 λεπτά – για να ενδυναμώσει ολόκληρο το σώμα σας. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα Curves και τις ολοκληρωμένες προπονήσεις που παρέχει ο Κύκλος των Curves επισκεφθείτε το Γιατί Curves .

Υγεία

Όλη η αλήθεια για τα ωάρια : Μύθοι και πραγματικότητα

Ο Γιάννης Πράπας, MD-PhD, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας ΑΠΘ, μας εξηγεί πώς το μεγαλύτερο κύτταρο στο σώμα μας και το μόνο που μπορεί να γίνει ορατό χωρίς μικροσκόπιο , το ωάριο, είναι απαραίτητο για την αρχή μιας νέας ζωής.

Το ωάριο είναι ένα από τα πολυτιμότερα κύτταρα του γυναικείου οργανισμού και
βρίσκεται στην ωοθήκη από τη στιγμή της δημιουργίας του, κατά την εμβρυική ζωή
της γυναίκας, μέχρι την ημέρα της ωοθυλακιορρηξίας ή της ατρησίας (καταστροφής)
του. Δυστυχώς, οι γνώσεις των γυναικών για τις ωοθήκες τους και τα ωάρια ιστορικά
ήταν και παραμένουν περιορισμένες και προέρχονταν από τις προφορικές συζητήσεις
με τις μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες, δεδομένου ότι το μάθημα της σεξουαλικής
διαπαιδαγώγησης ήταν ταμπού και απουσίαζε παντελώς από τη διδακτέα ύλη του
σχολείου.

Η δημιουργία των ωαρίων
Τα ωάρια στις γυναίκες δημιουργούνται όταν είναι στην κοιλιά της μητέρας τους (3ος
-7ος μήνας κύησης). Την περίοδο αυτή δημιουργούνται 5-7 εκατομμύρια ωάρια. Στη
συνέχεια, ο οργανισμός σταδιακά απορρίπτει αυτά που δε θεωρεί καλής ποιότητας,
ώστε την ημέρα της γέννησής τους οι γυναίκες να έχουν στις ωοθήκες (θήκες αυγών)
τους περίπου 1 εκατομμύριο ωάρια. Έκτοτε, και σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, οι
γυναίκες δεν μπορούν να δημιουργήσουν καινούρια ωάρια, ενώ σταθερά
καταναλώνουν κάθε μήνα περίπου 1.000. Από αυτά τα 1.000 ωάρια, στη διάρκεια της
αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να ωριμάσουν και να δώσουν εγκυμοσύνη μόνο 1-2
σε κάθε κύκλο. Όλα τα υπόλοιπα υφίστανται ατρησία και εκφυλίζονται. Η διαδικασία
αυτή είναι μη αναστρέψιμη και γενετικά προκαθορισμένη από γονίδιο που βρίσκεται
στο χρωμόσωμα Χ. Έτσι, την ημέρα της εμμηναρχής (όταν αρχίζει η περίοδος) στις
ωοθήκες των γυναικών έχουν μείνει περίπου 450 χιλιάδες ωάρια τα οποία θα
καταναλωθούν σε 450 εμμηνορρυσιακούς κύκλους. Η μόνη περίοδος που εικάζεται
ότι δεν καταναλώνονται μαζικά ωάρια είναι η περίοδος της εγκυμοσύνης. Από τα
παραπάνω δεδομένα γίνεται αντιληπτό, ότι η αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας
διαρκεί μέχρι τα 43 χρόνια της, ενώ για κάθε προηγηθείσα τελειόμηνη κύηση κερδίζει
έναν επιπλέον χρόνο γονιμότητας. Έτσι, στο βιβλίο Guiness αναφέρεται μία Ινδιάνα
που έμεινε έγκυος στην ηλικία των 64 χρόνων, πλην, όμως, είχε ήδη γεννήσει 29
παιδιά. Ωάρια στην ωοθήκη (1.000-2.000) μπορεί να υπάρχουν και στη διάρκεια της
εμμηνόπαυσης, όμως δεν είναι λειτουργικά, είναι κακής ποιότητας και δεν απαντούν
στις ορμόνες.

Υπάρχει πάντα δυνατότητα θεραπευτικής υποβοήθησης
Το ωάριο είναι από τα μεγαλύτερα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού,
δημιουργείται στην εμβρυική ηλικία και αποθηκεύεται στην ωοθήκη σε άωρη μορφή
μέχρι τη στιγμή της έναρξης ωρίμανσης και κατανάλωσης που καθορίζεται από τις
ορμόνες του εγκεφάλου. Η δημιουργία όλων των ωαρίων πριν από τη γέννηση και η
αποθήκευσή τους στην ωοθήκη προσφέρουν το πλεονέκτημα πως οτιδήποτε συμβεί
στη ζωή της γυναίκας (ασθένειες, φυσικά φαινόμενα κ.λπ.), πλην χειρουργικής
επέμβασης, τα ωάρια δεν επηρεάζονται και υπάρχει δυνατότητα θεραπευτικής υποβοήθησης σε περίπτωση προβλήματος. Αντίθετα, το μειονέκτημα είναι ότι όταν
αυτά καταναλωθούν, δεν υπάρχει καμία δυνατότητα δημιουργίας νέων.

Πότε αρχίζει να μειώνεται η ποιότητα των ωαρίων
Αναμφισβήτητα, η ηλικία δείχνει την ποιότητα των ωαρίων. Όσο μεγαλύτερη η
ηλικία τόσο αυξάνει το ποσοστό κακής ποιότητας των ωαρίων που υπάρχουν στις
ωοθήκες. Για παράδειγμα αναφέρεται ότι, εάν μία ωοθήκη έχει 100 ωάρια και η
ηλικία της γυναίκας είναι 27 ετών (pick γονιμότητας), τότε θεωρούμε ότι τα 70 από
αυτά (δηλαδή το 70%) είναι καλής ποιότητας. Αντίθετα, στα 100 ωάρια γυναίκας
ηλικίας 40 ετών, το ποσοστό καλής ποιότητας πέφτει στο 20%-30%. Η ποσοστιαία
πτώση της ποιότητας των ωαρίων αρχίζει ελαφρά από την ηλικία των 30 χρόνων,
επιδεινώνεται μετά τα 35 και είναι απότομη μετά τα 40.

Που οφείλεται η μείωση της ποιότητας των ωαρίων
«Δύο είναι οι επικρατέστερες θεωρίες γι’ αυτό» εξηγεί ο καθηγητής μαιευτικής-
γυναικολογίας ΑΠΘ Γιάννης Πράπας, MD-PhD και συνεχίζει: Η πρώτη θεωρεί ότι τα
προβληματικά ωάρια είναι από τη γέννησή τους προβληματικά, ωριμάζουν πιο
δύσκολα, γενετικά είναι αμφίβολης ικανότητας (αποβολές) και ο οργανισμός δεν τα
χρησιμοποιεί, επειδή αρχικά προτιμά τα καλής ποιότητας, τα οποία ωριμάζουν πιο
εύκολα, με μικρότερες δόσεις ορμονών και είναι γενετικά ασφαλή. Η άλλη άποψη
αφορά στο ότι με την πάροδο του χρόνου ο μεταβολισμός των κυττάρων που θρέφουν
τα ωάρια (κοκκώδη κύτταρα, κύτταρα διαφανούς ζώνης κ.λπ.) αλλοιώνεται αρνητικά
και σε συνδυασμό με τις επίκτητες μεταλλάξεις που συμβαίνουν de facto στη ζωή του
ανθρώπου οδηγεί στην πτώση της ποιότητα των ωαρίων.»

Οι παράγοντες μέτρησης
Ο κανόνας της διερεύνησης θεωρεί ότι η ορμόνη AMH (Antimullerian Hormone),
που ελέγχεται στο αίμα μας, δείχνει την ποσότητα των ωαρίων που υπάρχουν στις
ωοθήκες, ενώ η ηλικία της γυναίκας μας δείχνει την ποιότητά τους

Οι κανόνες της γονιμότητας
Χρονικά η πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης εξαρτάται από την ημέρα της
ωοθυλακιορρηξίας και τη συνύπαρξη σπερματοζωαρίων εντός των σαλπίγγων. Το
ωάριο από τη στιγμή της ωοθυλακιορρηξίας και την είσοδό του στη σάλπιγγα είναι
διαθέσιμο προς γονιμοποίηση από το σπερματοζωάριο. Η διαθεσιμότητα αυτή
διαρκεί περίπου 6-8 ώρες και στη συνέχεια κλείνει τις πύλες εισόδου. Αντίθετα, το
σπερματοζωάριο διατηρεί τη γονιμοποιητική του ικανότητα μέχρι 96 ώρες. Κατά
συνέπεια, όπως και στη ζωή, το σπερματοζωάριο είναι αυτό που περιμένει για πολλές
ώρες σε “επιφυλακή’’, ώστε να διεισδύσει εντός του ωαρίου. Έτσι, σε όλες τις
μεθόδους γονιμοποίησης (σεξουαλική επαφή, σπερματέγχυση, εξωσωματική
γονιμοποίηση) το 6ωρο διαθεσιμότητας του ωαρίου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο κανόνας της συχνότητας σεξουαλικών επαφών για
την επίτευξη εγκυμοσύνης είναι από τη 10η έως την 20ή ημέρα του κύκλου, μία
επαφή ανά τριήμερο. Με τον τρόπο αυτόν, είμαστε σίγουροι ότι όταν εμφανιστεί η
διαθεσιμότητα του ωαρίου, θα υπάρχουν κινητά σπερματοζωάρια στη σάλπιγγα ικανά να
γονιμοποιήσουν το πιθανά καλό ωάριο.

Σε ποια ηλικία πρέπει να καταψύχονται τα ωάρια;
Η κατάψυξη ωαρίων θεωρείται πλέον επέμβαση ρουτίνας, ενώ η κατάψυξη
ωοθηκικού ιστού είναι μέθοδος σε ερευνητική φάση. Βάσει της ελληνικής
νομοθεσίας η διατήρηση και χρήση των κατεψυγμένων ωαρίων επιτρέπεται μέχρι την
ηλικία των 54 χρόνων. Έτσι, με τη μέθοδο της κατάψυξης των ωαρίων υπάρχει η
δυνατότητα τεκνοποίησης μέχρι αυτή την ηλικία, δεδομένου ότι η δυνατότητα της
μήτρας να κυοφορήσει δεν επηρεάζεται από την ηλικία της γυναίκας.
Για την κατάψυξη των ωαρίων η καλύτερη περίοδος είναι η ηλικία κάτω των
35 ετών και η γυναίκα πρέπει να υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση για τη
λήψη τους. Τα ωάρια που συλλέγονται υποβάλλονται σε ειδική επεξεργασία
κατάψυξης, η οποία ονομάζεται υαλοποίηση (vitrification). Η μέθοδος αυτή που
άρχισε να εφαρμόζεται στην Ελλάδα από τις αρχές του 2004, από την ομάδα του
Κέντρου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης IAKENTRO, έχει το προτέρημα ότι η
επιβίωση των καταψυχθέντων ωαρίων κατά την απόψυξη ξεπερνά το 96%, ενώ τα
ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης είναι παρόμοια με τα αντίστοιχα των φρέσκων
ωαρίων, μας εξηγεί ο καθηγητής μαιευτικής-γυναικολογίας ΑΠΘ Γιάννης Πράπας,
MD-PhD.

Αυξημένες οι πιθανότητες για επίτευξη της εγκυμοσύνης
Από τα στατιστικά μας, και αντίστοιχα άλλων μεγάλων κέντρων της Ευρώπης και
της Αμερικής, φαίνεται ότι μία γυναίκα μέχρι 35 ετών εάν συλλέξει με τη μέθοδο της
εξωσωματικής και καταψύξει 18-20 ωάρια, έχει πιθανότητες μελλοντικής επίτευξης
εγκυμοσύνης 75%-80%, που είναι αντίστοιχες με ό,τι συμβαίνει στη φύση. Ο αριθμός
αυτός των ωαρίων μπορεί να επιτευχθεί με μία προσπάθεια εξωσωματικής
γονιμοποίησης ή σε ορισμένες περιπτώσεις με δύο. Δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα
για γυναίκες που κάνουν κατάψυξη σε ηλικίες μεγαλύτερες των 35 ετών, πλην όμως,
τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά σε όσες κάνουν κατάψυξη ωαρίων σε ηλικία
άνω των 40 ετών, λέει ο Καθηγητής.
Βάσει των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών των τελευταίων ετών, όσες δεν έχουν
αποκτήσει παιδί μέχρι την ηλικία των 32 ετών θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται
σοβαρά την κατάψυξη ωαρίων, ώστε να διατηρήσουν ακέραιες τις πιθανότητες
επίτευξης εγκυμοσύνης. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που Εταιρείες-κολοσσοί (Amazon
και Google) προσφέρουν ως bonus δωρεάν στις υπαλλήλους τους 2-3 κύκλους
εξωσωματικής γονιμοποίησης για κατάψυξη των ωαρίων τους.

Ιωάννης Πράπας Καθηγητής Γυναικολογίας και Μαιευτικής ΑΠΘ

Ομορφιά

Πως να περιποιηθούμε το δέρμα μας μετά το καλοκαίρι; Δώστε στο δέρμα σας την υγρασία που του έχει λείψει για να το δείτε και πάλι ελαστικό και ζωντανό!

Το καλοκαίρι πέρασε και κρατάμε τις όμορφες αναμνήσεις των διακοπών. Ήρθε όμως η ώρα να διώξουμε τα σημάδια που άφησαν στο πρόσωπο μας η εκτεταμένη έκθεση στον ήλιο, στις υψηλές θερινές θερμοκρασίες και το θαλασσινό νερό. Ενδεικτικά το δέρμα μας μπορεί να εμφανίσει σημάδια αφυδάτωσης, θαμπάδες , πανάδες ακόμα και ακμή σε ορισμένες περιπτώσεις.

Στην ξενοιασιά του καλοκαιριού συνηθίζουμε να παραλείπουμε την ρουτίνα περιποίησης μας και να μην δίνουμε την δέουσα προσοχή στο δέρμα μας. Έτσι με την επιστροφή θα πρέπει πρώτα να κάνουμε κάποια επιπρόσθετα στάδια περιποίησης , να επαναφέρουμε την επιδερμίδα μας και μετά να συνεχίσουμε με την ρουτίνα μας.

Θα πρέπει να δεχθούμε κάποιες θεραπείες περιποίησης σε ένα κέντρο αισθητικής, αλλά ταυτόχρονα να κάνουμε και σωστή χρήση καλλυντικών στο σπίτι, πάντα συνδυαστικά.

Το πιο σύνηθες είναι να χρειαστούμε ενυδάτωση. Η παρατεταμένη έκθεσή μας σε υψηλές θερμοκρασίες, στον ήλιο αλλά και στα μελτέμια του Αυγούστου, προκαλεί αφυδάτωση και θαμπάδες. Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος θεραπειών που ενυδατώνουν βαθιά το δέρμα. Η μεσοθεραπεία και οι υπέρηχοι είναι οι πιο διαδεδομένες και πιο δραστικές.

Για πιο καλό αποτέλεσμα μια θεραπεία ενυδάτωσης θα μπορούσε να συνδυαστεί με βαθύ καθαρισμό ή με υδροδερμοαπόξεση, δερμοαπόξεση με διαμάντι κ.α. Η απολέπιση θα βοηθήσει να απομακρυνθούν οι ρύποι και τα νεκρά κύτταρα της επιδερμίδας. Το δέρμα μας πρέπει να παραμένει πάντα καθαρό , να μπορεί να αναπνέει και να δεχθεί και πιο εύκολα τα συστατικά από όποια καλλυντικά προϊόντα κι αν εφαρμόσουμε.

Για τις πανάδες υπάρχουν πιο δραστικές θεραπείες όπως το φυτικό και τα peelings ΑΗΑs , ΒΗΑs. Η πιο βαθιά απολέπιση καταπολέμα τις λεπτές γραμμές και ρυτίδες, βοηθά και στην απομάκρυνση των πανάδων και δυσχρωμιών που αφήνει πίσω της η μελανίνη που παράγεται κατά την έκθεσή μας στην ηλιακή ακτινοβολία.

Για την φροντίδα στο σπίτι θα πρέπει να επιλέξουμε μια δυνατή ενυδατική κρέμα ή ορό με υψηλή συγκέντρωση σε ενυδατικούς παράγοντες όπως το υαλουρονικό. Δώστε στο δέρμα σας την υγρασία που του έχει λείψει για να το δείτε και πάλι ελαστικό και ζωντανό.

Η γνωστή σε όλους μας για την αντιοξειδωτική της δράση βιταμίνη C είναι must για το φθινόπωρο, αφού θα βοηθήσει να διώξουμε τις πανάδες και την θαμπάδα από το πρόσωπο μας.

Τέλος η ρετινόλη, που συνήθως την διακόπτουμε τους καλοκαιρινούς μήνες, θα πρέπει να επιστρέψει στην βραδινή μας ρουτίνα. Θα βοηθήσει στην αναγέννηση των κυττάρων και την παραγωγή κολλαγόνου.

Παναγιώτα Μαθιουδάκη, Αισθητικός – Κοσμητολόγος

και Μαρία Νίκου , Αισθητικός – Κοσμητολόγος

Laserskin Solutions (Αθήνα, Τρίκαλα)