Connect with us

Υγεία

Τροφές για έναν καλό ύπνο

Ο ύπνος, αν και οι μηχανισμοί του βρίσκονται ακόμη υπό διερεύνηση, είναι εξαιρετικά ζωτικός για την ανθρώπινη ζωή. Πρόκειται για μια περίοδο φυσικής και νοητικής ανάπαυσης, κατά τη διάρκεια της οποίας η ικανότητα λήψης αποφάσεων και η συνειδητότητα μερικώς ή ολικώς αναστέλλονται. Ταυτόχρονα, οι σωματικές λειτουργίες επιβραδύνονται. Ορμονικά η διαδικασία του ύπνου ελέγχεται, κυρίως, από δύο ορμόνες, την μελατονίνη και την αδενοσίνη.

Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι δαπανάμε το 30% της ζωής μας για να κοιμηθούμε, ενώ πολλά ζώα καταλήγουν στο θάνατο εάν στερηθούν το ύπνο για λίγες εβδομάδες

Η διαταραχή της λειτουργίας του ύπνου συνεπάγεται κόπωση, μειωμένη ενέργεια, αύξηση της αρτηριακής πίεσης, αυξημένο ρίσκο για καρδιαγγειακές παθήσεις, διαταραχές του στομάχου, εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, πρόωρη γήρανση, μεταβολές στον μεταβολισμό, αύξηση βάρους και λιπώδους ιστού κ.ά.

Τι είναι ο κιρκάδιος ρυθμός;

Το σώμα μας έχει ένα εσωτερικό ρολόι που μας κάνει να νυστάζουμε το βράδυ και να είμαστε σε εγρήγορση κατά τη διάρκεια της ημέρας, αυτή η εναλλαγή του ύπνου και της εγρήγορσης ονομάζεται κιρκάδιος ρυθμός. Όταν αυτός ο ρυθμός διαταραχθεί μπορεί να προκαλέσει από υπνηλία εώς και κατάθλιψη. Τα συμπτώματα της διαταραχής του κιρκάδιου ρυθμού είναι η δυσκολία στον ύπνο,  όπως και η δυσκολία στο κάποιος να μπορεί να μείνει σε επαγρύπνιση την ημέρα. Αν επίσης, παρ’όλο που έχετε κοιμηθεί, νιώθετε πως ο ύπνος σας δεν ήταν αρκετός, τότε ίσως και εσείς να ανήκετε σε αυτή την κατηγορία.

trofes gia kalo ypno 01

 

Τι μπορεί να διαταράξει τον κιρκάδιο ρυθμό;

Πιθανοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο είναι:

  • το φως
  • το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας
  • οι κοινωνικές δραστηριότητες
  • τα επίπεδα της μελατονίνης, της ορμόνης του ύπνου

Ποια άτομα έχουν αυξημένο κίνδυνο διαταραχής του ρυθμού;

Μερικές κλινικές καταστάσεις είναι πιθανό να οδηγούν ένα άτομο στη μεταβολή του ρυθμού του ύπνου. Για παράδειγμα, άτομα με συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνων έναντι άλλων ομάδων ατόμων.

Επιπλέον παράγοντες κινδύνου μπορεί να θεωρηθούν:

  • σύνδρομα χρόνιου πόνου
  • άνοια
  • υπερθυροειδισμός
  • νοητική υστέρηση

Συνέπειες της έλλειψης ύπνου στην υγεία

Οι συνέπειες της έλλειψης ύπνου στην υγεία φαίνεται να είναι πολλαπλές. Mερικοί μόνο από τους τομείς που επηρεάζονται, είναι οι εξής:

  1. Γνωστική λειτουργία
  2. Συναισθηματική ευεξία
  3. Δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος
  4. Ανοχή στη γλυκόζη
  5. Ορμονικά επίπεδα

Τι συμβαίνει όταν ο ύπνος διαρκεί λιγότερο από 7 ώρες;

Εάν ο ύπνος διαρκεί λιγότερο από 7 ώρες ημερησίως φαίνεται να αυξάνεται ο κίνδυνος για καρδιοαγγειακά νοσήματα, όπως υπέρταση και υπερχοληστερολαιμία, ενώ παχυσαρκία και φλεγμονή πιθανότατα σχετίζονται και αυτές με έλλειψη και διαταραχές στον ύπνο.

Τι δείχνουν οι μελέτες;

Μελέτες δείχνουν πως η συστηματική έλλειψη ύπνου (λιγότερο από 7 ώρες την ημέρα) σχετίζεται με αύξηση του σωματικού βάρους. Οι λόγοι που συνδέουν τα δύο αυτά αφορούν τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικές παραμέτρους. Ενώ χρειαζόμαστε περισσότερη ενέργεια για να “αντέξουμε” περισσότερες ώρες ξύπνιοι (επομένως αυξημένη ενεργειακή κατανάλωση κατά περίπου 5%), η έλλειψη ύπνου οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη ενεργειακή πρόσληψη. Ζώντας σε ένα περιβάλλον με άμεσα διαθέσιμο φαγητό, η ενεργειακή πρόσληψη μπορεί να συνδέεται άμεσα με τον χρόνο που είμαστε ξύπνιοι, ειδικά αν ο χρόνος αυτός συνδέεται με καθιστική δραστηριότητα.

trofes gia kalo ypno 02

 

Επομένως, φαίνεται ότι ο ανεπαρκής ύπνος οδηγεί σε θετικό ενεργειακό ισοζύγιο και, κατ’ επέκταση, σε αύξηση του βάρους. Εκτός από τις αυξημένες θερμίδες, η ποιότητα φαγητού φαίνεται να είναι χαμηλότερη. Αλλες αιτίες αποτελούν το ψυχολογικό στρες, αλλά και η μεγαλύτερη ευαισθησία στην “επιβράβευση” με το φαγητό.

Πότε είμαστε σίγουροι ότι έχουμε εξασφαλίσει επάρκεια ύπνου;

Ο ύπνος θεωρείται επαρκής όταν κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν υπάρχει υπνηλία ή δυσλειτουργικότητα. Η ακριβής διάρκεια του ποικίλει από άτομο σε άτομο και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, π.χ. η ηλικία. Για τους περισσότερους ενήλικες 7-8 ώρες ύπνου ημερησίως αρκούν. Το 1998 μόλις το 12% των ενηλίκων στις ΗΠΑ ανέφερε διάρκεια ύπνου μικρότερη των 6 ωρών. Στην μελέτη NHANES που πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 2007-2010 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 37.3%, ενώ μόλις το 60.4% ανέφεραν διάρκεια ύπνου 7-9 ώρες.

Ποιες είναι οι συνήθειες που σας «κλέβουν» τον ύπνο;

Πικάντικα τρόφιμα

Παρόμοια είναι και τα αποτελέσματα μετά την κατανάλωση πικάντικων τροφίμων. Πέρα από τις διαταραχές του ύπνου, συχνό σύμπτωμα της κατανάλωσης πικάντικης κουζίνας είναι η εμφάνιση καούρας, η οποία οδηγεί σε δυσκολία ύπνου και δυσφορία στη διάρκεια της νύχτας. Σε περίπτωση ενός τέτοιου γεύματος, προσπαθήστε να το καταναλώσετε τουλάχιστον τέσσερις ώρες πριν τον ύπνο, για να αποφευχθούν οι τυχόν ενοχλήσεις και οι πιθανές νυχτερινές επισκέψεις στο μπάνιο.

Μεγάλα και βαριά γεύματα

Μείνετε μακριά από τα μεγάλα γεύματα το βράδυ. Προσπαθήστε να καταναλώνετε το βραδινό σας γεύμα νωρίτερα και αποφύγετε τα βαριά και πλούσια τρόφιμα για τουλάχιστον δύο ώρες από την ώρα που θα πλησιάσετε το κρεβάτι σας. Προσοχή στα fast food! Ένας επιπλέον λόγος για τη μείωση της κατανάλωσης τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, εκτός του αυξημένου θερμιδικού τους περιεχομένου, είναι η πιθανότητα εμφάνισης διαταραχής του κύκλου του ύπνου. Ένα βαρύ γεύμα, θα σας κάνει να αισθανθείτε άβολα, δεδομένου ότι η λειτουργία του πεπτικού συστήματος επιβραδύνεται καθώς κοιμάστε.

Κρατήστε τις πρωτεΐνες στο ελάχιστο πριν την ώρα του ύπνου

Οι πρωτεΐνες αποτελούν ουσιαστικό μέρος στη διατροφή κάθε ημέρας, όμως είναι μια κακή επιλογή για σνακ πριν τον βραδινό ύπνο. Αυτό συμβαίνει γιατί οι τροφές που είναι πλούσιες σε πρωτεΐνες είναι πιο δύσκολο να αφομοιωθούν. Γι’ αυτό θα ήταν καλύτερο να παρακάμψετε τα πλούσια σε πρωτεΐνες σνακ πριν τον ύπνο και να επιλέξτε για παράδειγμα ένα ποτήρι ζεστό γάλα ή κάποιο τρόφιμο με υδατάνθρακες, οι οποίοι είναι φιλικοί με τον ύπνο, όπως τα κράκερ.

Περιορισμός στα υγρά

Η διαρκής ενυδάτωση είναι εξαιρετική και απαραίτητη για τον οργανισμό σας. Αν όμως θέλετε να αποφύγετε τις νυχτερινές επισκέψεις στην τουαλέτα, περιορίστε την πρόσληψη υγρών πριν από τον ύπνο σας. Έτσι, θα μπορείτε να έχετε έναν πιο ήρεμο και μη διακοπτόμενο ύπνο.

trofes gia kalo ypno 03

 

Καφεϊνούχα ροφήματα

Η καφεΐνη είναι ένα συστατικό γνωστό για την διεγερτική του δράση και προτιμάται γι’αυτόν ακριβώς το λόγο: για εγρήγορση! Αν, λοιπόν, είστε από τους καφεϊνο-ευαίσθητους (αποκρίνεστε εύκολα στην δράση της καφεΐνης) τότε είναι καλό να μετριάσετε την ποσότητα καφεϊνούχων ροφημάτων (π.χ. τσάι, καφέ, σοκολάτες, αναψυκτικά ή ροφήματα που προσδίδουν ενέργεια) αλλά και να επιλέξετε την ιδανική ώρα που θα τα καταναλώσετε χωρίς να επηρεάζουν τον ύπνο σας.

Αλκοολούχα ποτά

Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι η κατανάλωση ενός αλκοολούχου ποτού μπορεί να τους χαλαρώσει, βοηθώντας τους να έχουν έναν καλύτερο ύπνο. Ισχύει όμως αυτό στην πραγματικότητα; Η απάντηση είναι όχι! Το αλκοόλ μπορεί να σας βοηθήσει να χαλαρώσετε και να κοιμηθείτε σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά μπορεί να διαταράξει τον ύπνο κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η κατανάλωση αλκοόλ πριν τον ύπνο ενδέχεται να επιφέρει συχνές αφυπνίσεις, πονοκεφάλους, νυχτερινές εφιδρώσεις και εφιάλτες. Επίσης, εμποδίζει τον οργανισμό να εισέλθει στα βαθύτερα στάδια του ύπνου, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να ξυπνήσετε και να εξακολουθείτε να αισθάνεστε κουρασμένοι. Οδηγεί δηλαδή σε μια νύχτα με λιγότερο ξεκούραστο ύπνο. Αν είστε από τα άτομα που καταναλώνουν αλκοόλ το βράδυ, εξισορροπήστε κάθε ποτό με ένα ποτήρι νερό για την αραίωση των επιπτώσεων του αλκοόλ και αν είναι δυνατό, αποφύγετε την κατανάλωση του τουλάχιστον τέσσερις ώρες πριν τον ύπνο.

Κάπνισμα

Τέλος, άλλος ένας παράγοντας που μπορεί να μην εντάσσεται στα τρόφιμα, αλλά μειώνει την ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου σας είναι το τσιγάρο. Η νικοτίνη είναι ένα διεγερτικό, που παρουσιάζει παρόμοιες επιπτώσεις με την καφεΐνη. Μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην προσπάθειά σας να κοιμηθείτε, στο πρωινό ξύπνημα και να οδηγήσει σε εφιάτες. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος λοιπόν για να σταματήσετε το κάπνισμα ή να το περιορίσετε τουλάχιστον κοντά στις ώρες του κρεβατιού!

Ποια η σχέση ύπνου και διατροφής;

Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, όσοι κοιμούνται λιγότερο, είναι πιο πιθανό να καταναλώνουν πυκνοθερμιδικά τρόφιμα, περισσότερες θερμίδες από λιπαρά τρόφιμα και επεξεργασμένους υδατάνθρακες, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζουν μικρές καταναλώσεις φρούτων και λαχανικών. Επιπλέον, η έλλειψη πρωινού γεύματος, η κατανάλωση του κυρίως γεύματος αργά το βράδυ, το τσιμπολόγημα καθώς η έλλειψη διατροφικής ποιότητας πιθανότατα να οδηγούν σε “έναν κακό ύπνο”.

Ποιο είναι το συμπέρασμα;

Βελτιώνοντας λοιπόν την ποιότητα της διατροφής μας και υιοθετώντας ένα διατροφικό μοντέλο με πρωινό, μικρά και συχνά γεύματα, φρούτα, λαχανικά, μη επεξεργασμένους υδατάνθρακες και χαμηλή ποσότητα λιπαρών αυξάνουμε τις πιθανότητες να απολαύσουμε έναν ποιοτικό ύπνο. Όσον αφορά τη σχέση συγκεκριμένων τροφών και θρεπτικών συστατικών με την ποιότητα του ύπνου τα επιστημονικά δεδομένα είναι ακόμη λίγα και απαιτείται περαιτέρω μελέτη.

5+1 τρόποι για τη βελτίωση του ύπνου

Παρ΄όλα αυτά, μικρές αλλαγές στην καθημερινότητά μας μπορούν να συντελέσουν σε βελτίωση, τόσο της ποιότητας, όσο και της ποσότητας του ύπνου.

1. Σωστή διατροφή

Η διατροφή παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επίτευξη καλού ύπνου. Τα μικρά και συχνά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας αποτελούν το ιδανικό διατροφικό μοντέλο για έναν καλό ύπνο, ώστε να μην επιβαρύνεται ο οργανισμός με μεγάλες μερίδες. Η αποφυγή της υπερβολικής ποσότητας καφεΐνης, καθώς και αλκοόλ πριν τον ύπνο θα συντελέσουν σε καλύτερη ποιότητα ύπνου και ξεκούραση του οργανισμού.

Μία ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε ασβέστιο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και μαγνήσιο είναι αρκετή για να ενισχύσουμε τον οργανισμό μας και να έχουμε έναν καλό ύπνο. Επιπλέον, τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε τρυπτοφάνη (πρόδρομο αμινοξύ της σεροτονίνης, ουσίας που διευκολύνει τον ύπνο και την ψυχική διάθεση του οργανισμού) θα βοηθήσουν στην πιο γρήγορη έλευση του ύπνου το βράδυ και στην καλύτερη ποιότητά του. Καλές πηγές τρυπτοφάνης αποτελούν τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αυγά, τα προϊόντα σόγιας, τα πολύσπορα και ολικήςάλεσης προϊόντα (δημητριακά πρωινού, ζυμαρικά, ρύζι), τα όσπρια, το κρέας, τα θαλασσινά, το σουσάμι, οι ηλιόσποροι, τα φουντούκια κ.ά.

2. Αναβάλετε εργασίες για την επόμενη μέρα

Αναβάλετε εργασίες και ζητήματα που μπορούν να περιμένουν μέχρι το επόμενο πρωί και μην δουλεύετε λίγη ώρα πριν κοιμηθείτε. Ο εγκέφαλος θα λειτουργήσει καλύτερα, αν έχει προηγηθεί ένας καλόςύπνος χωρίς το άγχος και η συγκέντρωση του εγκεφάλου είναι πιο αυξημένη το πρωί.

3. Αυξήστε τη φυσική δραστηριότητα

Διατηρείστε το σώμα σας σε καλή φυσική κατάσταση και πείτε ναι στην άσκηση. Όταν τα επίπεδα φυσική δραστηριότητας και άσκησης είναι αυξημένα κατά τη διάρκεια της ημέρας το αποτέλεσμα θα είναι το βράδυ να κοιμηθείτε πιο εύκολα και γρήγορα, ενώ θα είναι βελτιωμένη και η ποιότητα του ύπνου.

4. Μείωση χρόνου ηλεκτρονικών

Αποφύγετε για τουλάχιστον 30 λεπτά πριν τον ύπνο να χρησιμοποιείτε οτιδήποτε σχετίζεται με ηλεκτρονικά. Είτε αυτό είναι τηλεόραση είτε υπολογιστής είτε κινητό τηλέφωνο συντελεί στην υπερδιέγερση του εγκεφάλου, γεγονός που αποσυντονίζει τον οργανισμό και οδηγεί σε διαταραχές του ύπνου. Σύμφωνα με επιστημονικήμελέτη βρέθηκε ότι η παρακολούθηση τηλεόρασης, τα βιντεοπαιχνίδια και η χρήση υπολογιστή για 2 ολόκληρες ώρες μπορούν να μειώσουν κατά 22% τα επίπεδα μελατονίνης (ορμόνη που ελέγχει τον βιορυθμό) του οργανισμού. Επομένως, η ελάττωση της χρήσης των παραπάνω μέσων λίγο πριν τον ύπνο βοηθά στην βελτίωση του βιολογικούρυθμού του οργανισμού.

5. Μεσημεριανός ύπνος

Ένας μεσημεριανός ύπνος μπορεί να μοιάζει πολύ καλή ιδέα ειδικά μετά από ένα κουραστικό πρωινό. Όμως αν υπερβεί τα 30 λεπτά μπορεί να συντελέσει σε διαταραχές του βραδινού ύπνου.

trofes gia kalo ypno 04

 

6. Απομακρύνετε τις αρνητικές σκέψεις

Τέλος, ο ύπνος πρέπει να αποτελεί ιεροτελεστία. Αποσυμπιέστε τον εγκέφαλο από οποιαδήποτε συναισθηματική φόρτιση και απομακρύνετε κάθε αρνητική σκέψη. Το σώμα μας χρειάζεται περίπου 30λεπτά για να χαλαρώσει και να προετοιμαστεί για τον ύπνο. Ένα ζεστό μπάνιο, ο χαμηλός φωτισμός στο δωμάτιο, ο περιορισμός όλων των θορύβων, το διάβασμα ενός βιβλίου θα βοηθήσουν και θα σας οδηγήσουν πιο γρήγορα σε έναν καλό και ποιοτικό ύπνο.

Συμπερασματικά

Θα λέγαμε ότι ο καλός ύπνος αποτελεί χωρίς αμφιβολία έναν από τους βασικότερους παράγοντες καλής υγείας και ευεξίας. Με κάποιες λοιπόν απλές αλλαγές στην καθημερινότητά μας μπορούμε να αποκτήσουμε τόσο περισσότερο όσο και καλύτερο ποιοτικά ύπνο.

 

Πηγή

Continue Reading
Click to comment

Leave a Reply

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Υγεία

Βαριατρική: Η λύση στην παχυσαρκία

Η τελευταία λέξη της ιατρικής για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας ακούει στο όνομα βαριατρική και μεταβολική χειρουργική, τον νέο κλάδο που έχει ως στόχο να επαναφέρει οριστικά το βάρος του ασθενούς σε φυσιολογικά επίπεδα.

Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η νοσογόνος παχυσαρκία προκαλεί μια σειρά ασθενειών όπως διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, μεταβολικό σύνδρομο, καρδιαγγειακή νόσο, σύνδρομο (αποφρακτικής) άπνοιας ύπνου, χολολιθίαση, γυναικεία υπογονιμότητα και διαταραχές του κύκλου, στυτική δυσλειτουργία, μη αλκοολική λιπώδη διήθηση του ήπατος, οστεοαρθρίτιδα, ακράτεια ούρων και άλλες.

Όλες αυτές οι νόσοι επιβαρύνουν τη σωματική και ψυχική υγεία και οδηγούν σε μείωση του προσδόκιμου ζωής του ατόμου που πάσχει από νοσογόνο παχυσαρκία.

Η βαριατρική χειρουργική επιτρέπει στον ασθενή μία φυσιολογική και όμορφη ζωή, όπως την είχε οραματιστεί και το σημαντικότερο, ανοίγει τον δρόμο για τη μακροζωία.

Πότε η βαριατρική χειρουργική είναι η κατάλληλη επιλογή για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας;

Η βαριατρική χειρουργική ενδείκνυται σε ασθενείς οι οποίοι έχουν προσπαθήσει επανειλημμένα και σε βάθος χρόνου να χάσουν τα περιττά κιλά τους με διάφορους τρόπους όπως δίαιτες, φάρμακα, ψυχολογικές συνεδρίες, άσκηση, ωστόσο δεν είχαν αποτέλεσμα.

Η βασική προϋπόθεση για να υποβληθεί ένας παχύσαρκος σε βαριατρική επέμβαση είναι να έχει Δείκτη Μάζας Σώματος άνω του 30.

Μία ανησυχητική τάση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια είναι ότι η παχυσαρκία αυξάνεται στους νεαρούς ενήλικες, γεγονός που επιδεινώνει ραγδαία την υγεία τους και  δυσκολεύει τη ζωή τους κοινωνικά και εργασιακά.

Τα βήματα πριν τη βαριατρική επέμβαση

Οι υποψήφιοι ασθενείς πρέπει να έχουν περάσει από συγκεκριμένο προεγχειρητικό έλεγχο μέσω της βαριατρικής ομάδας, η οποία περιλαμβάνει συνάντηση και λήψη ολοκληρωμένου ιστορικού από τον χειρουργό, συνάντηση με τον παθολόγο, επαναληπτικές συνεδρίες με το διαιτολόγο, ενδεχομένως και με τον ψυχολόγο, όπως και με προπονητή / εργοθεραπευτή / φυσιοθεραπευτή. Επίσης, απαραίτητη προεγχειρητικά είναι και η γαστροσκόπηση.

Τα παραπάνω βήματα προετοιμάζουν τον ασθενή για τη βαριατρική επέμβαση, η οποία αποτελεί το «κλειδί» για να μπορέσει να «ανοίξει» την πόρτα της νέας του ζωής. Η συμμετοχή και η προσπάθεια του ασθενούς είναι απαραίτητη για να στεφθεί με επιτυχία το εγχείρημα, το οποίο αποτελεί επένδυση ζωής που θα συμβάλλει στην αναβάθμιση της ψυχολογικής και σωματικής υγείας του.

Η φάση της αποκατάστασης μετά τη βαριατρική επέμβαση

Οι βαριατρικές και μεταβολικές επεμβάσεις πραγματοποιούνται πλέον λαπαροσκοπικά, δηλαδή με μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική, εξασφαλίζοντας γρήγορη ανάνηψη και επιστροφή στην καθημερινότητα.

Μόνο τις πρώτες ημέρες μετά την επέμβαση χορηγείται παρακεταμόλη για τον πόνο και σπανιότερα οπιοειδή. Επίσης, είναι απαραίτητα τα συμπληρώματα (σίδηρος, βιταμίνη Β12, ασβέστιο, βιταμίνη D και μια πολυβιταμίνη) έτσι ώστε να αποφευχθούν τυχόν ελλείψεις.

Η παρακολούθηση του ασθενούς και οι αιμοληψίες επιβάλλονται και είναι πιο τακτικές κατά το πρώτο έτος, ενώ έπειτα πραγματοποιούνται μια φορά ετησίως, για να διαπιστωθεί ότι ο ασθενής παραμένει σε καλό δρόμο. Περιστασιακά μπορεί να εμφανιστεί δυσφαγία, η οποία όμως είναι παροδική και εξαρτάται από τις διατροφικές συνήθειες.

Πρέπει να σημειωθεί ότι τυχόν χειρουργικές επιπλοκές εμφανίζονται σπανίως, ιδίως εάν ο ασθενής έχει εμπιστευθεί τον εαυτό του σε έμπειρο χειρουργό.

Ένα άλλο βασικό κομμάτι της μετεγχειρητικής αποκατάστασης είναι η υιοθέτηση ενός συγκεκριμένου διαιτολογίου για 3 εβδομάδες. Ειδικότερα, την πρώτη εβδομάδα δίνονται συστάσεις για δίαιτα με υγρά, τη δεύτερη και τρίτη εβδομάδα καταναλώνεται πολτοποιημένη τροφή και από την τέταρτη εβδομάδα ο ασθενής μπορεί να αρχίσει κανονικά την κατανάλωση τροφών, τις οποίες καλό είναι να μασάει πολύ καλά.

Σε καθημερινή βάση ο ασθενής χρειάζεται να καταναλώνει 5-6 γεύματα, μετρίου μεγέθους αλλά πλούσια σε διατροφική αξία. Επιπλέον, είναι απαραίτητη η σωματική άσκηση σε αυξανόμενους ρυθμούς παράλληλα με την απώλεια βάρους.

Η αξία της βαριατρικής χειρουργικής

Η βαριατρική χειρουργική είναι αποτέλεσμα της ερευνητικής και χειρουργικής δραστηριότητας και αποτέλεσε επανάσταση στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας εκτοπίζοντας επεμβάσεις όπως όπως η εντερο-εντερική παράκαμψη στο λεπτό έντερο και ο γαστρικός δακτύλιος οι οποίες σήμερα έχουν εκλείψει καθότι θεωρούνται παρωχημένες.

Οι νέες μέθοδοι που υπάρχουν σήμερα στο προσκήνιο εμφανίζουν σπανίως επιπλοκές και διασφαλίζουν καλύτερα αποτελέσματα και ποιότητα ζωής.

Η έρευνα στη βαριατρική και μεταβολική χειρουργική συνεχίζεται ταυτόχρονα με την εξέλιξη στις διάφορες φαρμακευτικές αγωγές οι οποίες έχουν επικουρικό ρόλο στις καινούργιες μεθόδους.

Η βαριατρική μας ομάδα, τηρώντας τα διεθνή πρωτόκολλα, επιλέγει την κατάλληλη βαριατρική επέμβαση για κάθε ασθενή, ανάλογα με την ανατομία και τις διατροφικές του συνήθειες, μεγιστοποιώντας έτσι τα αποτελέσματα και τα οφέλη.

Σήμερα, κάθε άνθρωπος μπορεί να απαλλαγεί από τη νοσογόνο παχυσαρκία, αρκεί να εμπιστευθεί έναν έμπειρο και κατάλληλα εκπαιδευμένο χειρουργό, ώστε τελικά να ανακτήσει την αυτοπεποίθησή του, την αισιοδοξία του και να μπορεί να απολαύσει τη ζωή του.

Ο Θάνος Κακουλίδης έχει διενεργήσει περισσότερες από 3.000 επεμβάσεις βαριατρικής (γαστρικό μανίκι και γαστρικό bypass), έχοντας ειδικευθεί από το 2006 στη βαριατρική και λαπαροσκοπική χειρουργική δίπλα στον Dr. Dag Arvidsson, τον καινοτόμο χειρουργό που εισήγαγε και εξέλιξε τη λαπαροσκοπική τεχνική στη Σκανδιναβία. Ήδη από το 2006, μαζί με τον Dr. Arvidsson, ήταν οι πρώτοι που εφήρμοσαν με μεγάλη επιτυχία την επέμβαση γαστρικό μανίκι (sleeve gastrectomy, ή επιμήκης γαστρεκτομή) στη Σκανδιναβία, καθώς επίσης και βαριατρικές επεμβάσεις για Δείκτη Μάζας Σώματος 30-35 (νοσογόνος παχυσαρκία τύπου Ι).

Θάνος Κακουλίδης, M.D., Med. Lic.
Χειρουργός ειδικευθείς στη Βαριατρική & Λαπαροσκοπική Χειρουργική

Continue Reading

Υγεία

Πώς να ξεκινήσετε ένα νέο πρόγραμμα άσκησης

Τα Curves προτείνουν:
Πώς να ξεκινήσετε ένα νέο πρόγραμμα άσκησης

Όταν πρόκειται να κάνετε ένα πρόγραμμα άσκησης να δουλέψει για εσάς, το κλειδί είναι η συνέπεια.
Πρέπει να επιλέξετε μια ρουτίνα γυμναστικής και ένα πρόγραμμα που μπορείτε να τηρήσετε
μακροπρόθεσμα. Θα χρειαστεί να κάνετε αλλαγές στον τρέχοντα τρόπο ζωής σας για να διασφαλίσετε ότι θα παραμείνετε συνεπείς στην άσκηση και το πρόγραμμα υγιεινής διατροφής σας. Αλλαγές σαν αυτές μπορεί να φαίνονται τρομακτικές—ειδικά αν είστε πολυάσχολη μητέρα με ήδη σφιχτό πρόγραμμα. Όμως, τα αποτελέσματα θα αξίζουν τον κόπο. Υπάρχουν τόσα πολλά σωματικά και ψυχικά οφέλη από την άσκηση που θα αρχίσετε να τα παρατηρείτε σχεδόν αμέσως. Με τα οφέλη της άσκησης κατά νου, εδώ είναι μερικοί τρόποι για να ενσωματώσετε μια νέα προπόνηση για ολόκληρο του σώμα στην εβδομαδιαία ρουτίνα σας.

Προγραμματίστε το ημερολόγιό σας
Κλείστε ραντεβού με τον εαυτό σας για να ολοκληρώσετε τη νέα σας ρουτίνα άσκησης και τις
προπονήσεις τουλάχιστον μία εβδομάδα νωρίτερα. Κλείνοντας τον εαυτό σας για 30 λεπτά προπόνησης
ολόκληρου του σώματος (σαν να είχατε ένα ραντεβού που δεν μπορείτε να ακυρώσετε) θα σας βοηθήσει να κάνετε αυτή τη νέα ρουτίνα συνήθεια γρήγορα. Αυτός είναι ο λόγος που τα Curves είναι ιδανικά για πολυάσχολες γυναίκες – οι προπονήσεις μας για ολόκληρο το σώμα διαρκούν μόλις 30 λεπτά και γυμνάζουν όλες τις κύριες μυϊκές ομάδες. Βρείτε ένα Curves κοντά στο σπίτι ή τη δουλειά σας για να κάνετε τις προπονήσεις πιο βολικές για εσάς.

Αποκτήστε τον κατάλληλο εξοπλισμό
Όταν ξεκινάτε ένα νέο πρόγραμμα άσκησης, είναι σημαντικό να βεβαιωθείτε ότι δεν δημιουργείτε
συνθήκες για τραυματισμούς και πόνο. Ακόμα και απλά πράγματα όπως το να φοράτε το λάθος είδος
αθλητικών παπουτσιών ή να επιλέγετε ρούχα που είναι πολύ στενά μπορεί να κάνουν δύσκολη την
προπόνηση και να σας εμποδίσουν να απολαύσετε τα οφέλη της άσκησης. Για να προστατευτείτε,
αφιερώστε χρόνο για να αγοράσετε τα σωστά είδη παπουτσιών, αθλητικών ρούχων και οποιωνδήποτε
αξεσουάρ χρειάζεστε για να κάνετε την προπόνηση ολόκληρου του σώματος με καλή υποστήριξη και
σωστή τεχνική.

Θέστε ρεαλιστικούς στόχους
Να είστε ρεαλίστριες σχετικά με το πόσο βάρος θέλετε να χάσετε, τι νούμερο ρούχα θέλετε να φοράτε ή
το επίπεδο ενέργειας που θέλετε να έχετε με αυτή τη νέα ρουτίνα προπόνησης ολόκληρου του σώματος. Ξεκινήστε αργά και παρακολουθήστε τα αποτελέσματά σας. Εάν νομίζετε ότι μπορείτε να πιέσετε περισσότερο τον εαυτό σας μετά από μερικές εβδομάδες, αυξήστε την ένταση της προπόνησης και συνεχίστε να γυμνάζεστε σύμφωνα με το πρόγραμμά σας. Η θέσπιση στόχων που είναι πολύ μακριά από την πραγματικότητα μπορεί να είναι απογοητευτική, οπότε θέστε μικρούς, εφικτούς στόχους και
προχωρήστε από εκεί.

Προγραμματίστε ημέρα ξεκούρασης
Αποφύγετε την εξάντληση από την προπόνηση όταν ξεκινάτε μια νέα προπόνηση ολόκληρου του
σώματος δίνοντας στον εαυτό σας αρκετό χρόνο για ξεκούραση. Αν το σώμα και το μυαλό σας δεν έχουν
την ευκαιρία να ξεκουραστούν και να ανακάμψουν από τη νέα ρουτίνα, όχι μόνο δεν θα αποκομίσετε τα
μέγιστα σωματικά και ψυχικά οφέλη της άσκησης, αλλά μπορεί να τραυματιστείτε. Αναγνωρίστε τα όριά
σας και προγραμματίστε το να γυμνάζεστε μόνο 3 μέρες την εβδομάδα αν μόλις ξεκινάτε. Αν είστε ήδη
πολύ δραστήριες, προγραμματίστε τουλάχιστον μία ολόκληρη ημέρα ξεκούρασης ώστε το σώμα σας να
μπορέσει να αναρρώσει.

Ακολουθήστε ένα υγιεινό πρόγραμμα διατροφής
Φροντίστε να τρώτε μια ποικιλία υγιεινών, ενεργειακών τροφών που υποστηρίζουν τη ρουτίνα
προπόνησής σας. Η μείωση υπερβολικών θερμίδων μπορεί να είναι επικίνδυνη και ίσως εμποδίσει να
αποκομίσετε τα μέγιστα από τις προπονήσεις ολόκληρου του σώματος. Σκεφτείτε να ρωτήσετε τον
προπονητή σας για το Πρόγραμμα Διατροφής Curves για να βεβαιωθείτε ότι η διατροφή σας υποστηρίζει τους νέους στόχους σας. Η προπόνηση γυναικών στα Curves είναι βολική, συνδυάζοντας ενδυνάμωση, καρδιοαναπνευστική άσκηση και διατάσεις – όλα μέσα σε μόλις 30 λεπτά – για να ενδυναμώσει ολόκληρο το σώμα σας. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα Curves και τις ολοκληρωμένες προπονήσεις που παρέχει ο Κύκλος των Curves επισκεφθείτε το Γιατί Curves .

Continue Reading

Υγεία

Όλη η αλήθεια για τα ωάρια : Μύθοι και πραγματικότητα

Ο Γιάννης Πράπας, MD-PhD, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας ΑΠΘ, μας εξηγεί πώς το μεγαλύτερο κύτταρο στο σώμα μας και το μόνο που μπορεί να γίνει ορατό χωρίς μικροσκόπιο , το ωάριο, είναι απαραίτητο για την αρχή μιας νέας ζωής.

Το ωάριο είναι ένα από τα πολυτιμότερα κύτταρα του γυναικείου οργανισμού και
βρίσκεται στην ωοθήκη από τη στιγμή της δημιουργίας του, κατά την εμβρυική ζωή
της γυναίκας, μέχρι την ημέρα της ωοθυλακιορρηξίας ή της ατρησίας (καταστροφής)
του. Δυστυχώς, οι γνώσεις των γυναικών για τις ωοθήκες τους και τα ωάρια ιστορικά
ήταν και παραμένουν περιορισμένες και προέρχονταν από τις προφορικές συζητήσεις
με τις μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες, δεδομένου ότι το μάθημα της σεξουαλικής
διαπαιδαγώγησης ήταν ταμπού και απουσίαζε παντελώς από τη διδακτέα ύλη του
σχολείου.

Η δημιουργία των ωαρίων
Τα ωάρια στις γυναίκες δημιουργούνται όταν είναι στην κοιλιά της μητέρας τους (3ος
-7ος μήνας κύησης). Την περίοδο αυτή δημιουργούνται 5-7 εκατομμύρια ωάρια. Στη
συνέχεια, ο οργανισμός σταδιακά απορρίπτει αυτά που δε θεωρεί καλής ποιότητας,
ώστε την ημέρα της γέννησής τους οι γυναίκες να έχουν στις ωοθήκες (θήκες αυγών)
τους περίπου 1 εκατομμύριο ωάρια. Έκτοτε, και σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, οι
γυναίκες δεν μπορούν να δημιουργήσουν καινούρια ωάρια, ενώ σταθερά
καταναλώνουν κάθε μήνα περίπου 1.000. Από αυτά τα 1.000 ωάρια, στη διάρκεια της
αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να ωριμάσουν και να δώσουν εγκυμοσύνη μόνο 1-2
σε κάθε κύκλο. Όλα τα υπόλοιπα υφίστανται ατρησία και εκφυλίζονται. Η διαδικασία
αυτή είναι μη αναστρέψιμη και γενετικά προκαθορισμένη από γονίδιο που βρίσκεται
στο χρωμόσωμα Χ. Έτσι, την ημέρα της εμμηναρχής (όταν αρχίζει η περίοδος) στις
ωοθήκες των γυναικών έχουν μείνει περίπου 450 χιλιάδες ωάρια τα οποία θα
καταναλωθούν σε 450 εμμηνορρυσιακούς κύκλους. Η μόνη περίοδος που εικάζεται
ότι δεν καταναλώνονται μαζικά ωάρια είναι η περίοδος της εγκυμοσύνης. Από τα
παραπάνω δεδομένα γίνεται αντιληπτό, ότι η αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας
διαρκεί μέχρι τα 43 χρόνια της, ενώ για κάθε προηγηθείσα τελειόμηνη κύηση κερδίζει
έναν επιπλέον χρόνο γονιμότητας. Έτσι, στο βιβλίο Guiness αναφέρεται μία Ινδιάνα
που έμεινε έγκυος στην ηλικία των 64 χρόνων, πλην, όμως, είχε ήδη γεννήσει 29
παιδιά. Ωάρια στην ωοθήκη (1.000-2.000) μπορεί να υπάρχουν και στη διάρκεια της
εμμηνόπαυσης, όμως δεν είναι λειτουργικά, είναι κακής ποιότητας και δεν απαντούν
στις ορμόνες.

Υπάρχει πάντα δυνατότητα θεραπευτικής υποβοήθησης 
Το ωάριο είναι από τα μεγαλύτερα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού,
δημιουργείται στην εμβρυική ηλικία και αποθηκεύεται στην ωοθήκη σε άωρη μορφή
μέχρι τη στιγμή της έναρξης ωρίμανσης και κατανάλωσης που καθορίζεται από τις
ορμόνες του εγκεφάλου. Η δημιουργία όλων των ωαρίων πριν από τη γέννηση και η
αποθήκευσή τους στην ωοθήκη προσφέρουν το πλεονέκτημα πως οτιδήποτε συμβεί
στη ζωή της γυναίκας (ασθένειες, φυσικά φαινόμενα κ.λπ.), πλην χειρουργικής
επέμβασης, τα ωάρια δεν επηρεάζονται και υπάρχει δυνατότητα θεραπευτικής υποβοήθησης σε περίπτωση προβλήματος. Αντίθετα, το μειονέκτημα είναι ότι όταν
αυτά καταναλωθούν, δεν υπάρχει καμία δυνατότητα δημιουργίας νέων.

Πότε αρχίζει να μειώνεται η ποιότητα των ωαρίων
Αναμφισβήτητα, η ηλικία δείχνει την ποιότητα των ωαρίων. Όσο μεγαλύτερη η
ηλικία τόσο αυξάνει το ποσοστό κακής ποιότητας των ωαρίων που υπάρχουν στις
ωοθήκες. Για παράδειγμα αναφέρεται ότι, εάν μία ωοθήκη έχει 100 ωάρια και η
ηλικία της γυναίκας είναι 27 ετών (pick γονιμότητας), τότε θεωρούμε ότι τα 70 από
αυτά (δηλαδή το 70%) είναι καλής ποιότητας. Αντίθετα, στα 100 ωάρια γυναίκας
ηλικίας 40 ετών, το ποσοστό καλής ποιότητας πέφτει στο 20%-30%. Η ποσοστιαία
πτώση της ποιότητας των ωαρίων αρχίζει ελαφρά από την ηλικία των 30 χρόνων,
επιδεινώνεται μετά τα 35 και είναι απότομη μετά τα 40.

Που οφείλεται η μείωση της ποιότητας των ωαρίων
«Δύο είναι οι επικρατέστερες θεωρίες γι’ αυτό» εξηγεί ο καθηγητής μαιευτικής-
γυναικολογίας ΑΠΘ Γιάννης Πράπας, MD-PhD και συνεχίζει: Η πρώτη θεωρεί ότι τα
προβληματικά ωάρια είναι από τη γέννησή τους προβληματικά, ωριμάζουν πιο
δύσκολα, γενετικά είναι αμφίβολης ικανότητας (αποβολές) και ο οργανισμός δεν τα
χρησιμοποιεί, επειδή αρχικά προτιμά τα καλής ποιότητας, τα οποία ωριμάζουν πιο
εύκολα, με μικρότερες δόσεις ορμονών και είναι γενετικά ασφαλή. Η άλλη άποψη
αφορά στο ότι με την πάροδο του χρόνου ο μεταβολισμός των κυττάρων που θρέφουν
τα ωάρια (κοκκώδη κύτταρα, κύτταρα διαφανούς ζώνης κ.λπ.) αλλοιώνεται αρνητικά
και σε συνδυασμό με τις επίκτητες μεταλλάξεις που συμβαίνουν de facto στη ζωή του
ανθρώπου οδηγεί στην πτώση της ποιότητα των ωαρίων.»

Οι παράγοντες μέτρησης
Ο κανόνας της διερεύνησης θεωρεί ότι η ορμόνη AMH (Antimullerian Hormone),
που ελέγχεται στο αίμα μας, δείχνει την ποσότητα των ωαρίων που υπάρχουν στις
ωοθήκες, ενώ η ηλικία της γυναίκας μας δείχνει την ποιότητά τους

Οι κανόνες της γονιμότητας
Χρονικά η πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης εξαρτάται από την ημέρα της
ωοθυλακιορρηξίας και τη συνύπαρξη σπερματοζωαρίων εντός των σαλπίγγων. Το
ωάριο από τη στιγμή της ωοθυλακιορρηξίας και την είσοδό του στη σάλπιγγα είναι
διαθέσιμο προς γονιμοποίηση από το σπερματοζωάριο. Η διαθεσιμότητα αυτή
διαρκεί περίπου 6-8 ώρες και στη συνέχεια κλείνει τις πύλες εισόδου. Αντίθετα, το
σπερματοζωάριο διατηρεί τη γονιμοποιητική του ικανότητα μέχρι 96 ώρες. Κατά
συνέπεια, όπως και στη ζωή, το σπερματοζωάριο είναι αυτό που περιμένει για πολλές
ώρες σε “επιφυλακή’’, ώστε να διεισδύσει εντός του ωαρίου. Έτσι, σε όλες τις
μεθόδους γονιμοποίησης (σεξουαλική επαφή, σπερματέγχυση, εξωσωματική
γονιμοποίηση) το 6ωρο διαθεσιμότητας του ωαρίου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο κανόνας της συχνότητας σεξουαλικών επαφών για
την επίτευξη εγκυμοσύνης είναι από τη 10η έως την 20ή ημέρα του κύκλου, μία
επαφή ανά τριήμερο. Με τον τρόπο αυτόν, είμαστε σίγουροι ότι όταν εμφανιστεί η
διαθεσιμότητα του ωαρίου, θα υπάρχουν κινητά σπερματοζωάρια στη σάλπιγγα ικανά να
γονιμοποιήσουν το πιθανά καλό ωάριο.

Σε ποια ηλικία πρέπει να καταψύχονται τα ωάρια;
Η κατάψυξη ωαρίων θεωρείται πλέον επέμβαση ρουτίνας, ενώ η κατάψυξη
ωοθηκικού ιστού είναι μέθοδος σε ερευνητική φάση. Βάσει της ελληνικής
νομοθεσίας η διατήρηση και χρήση των κατεψυγμένων ωαρίων επιτρέπεται μέχρι την
ηλικία των 54 χρόνων. Έτσι, με τη μέθοδο της κατάψυξης των ωαρίων υπάρχει η
δυνατότητα τεκνοποίησης μέχρι αυτή την ηλικία, δεδομένου ότι η δυνατότητα της
μήτρας να κυοφορήσει δεν επηρεάζεται από την ηλικία της γυναίκας. 
Για την κατάψυξη των ωαρίων η καλύτερη περίοδος είναι η ηλικία κάτω των
35 ετών και η γυναίκα πρέπει να υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση για τη
λήψη τους. Τα ωάρια που συλλέγονται υποβάλλονται σε ειδική επεξεργασία
κατάψυξης, η οποία ονομάζεται υαλοποίηση (vitrification). Η μέθοδος αυτή που
άρχισε να εφαρμόζεται στην Ελλάδα από τις αρχές του 2004, από την ομάδα του
Κέντρου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης IAKENTRO, έχει το προτέρημα ότι η
επιβίωση των καταψυχθέντων ωαρίων κατά την απόψυξη ξεπερνά το 96%, ενώ τα
ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης είναι παρόμοια με τα αντίστοιχα των φρέσκων
ωαρίων, μας εξηγεί ο καθηγητής μαιευτικής-γυναικολογίας ΑΠΘ Γιάννης Πράπας,
MD-PhD.

Αυξημένες οι πιθανότητες για επίτευξη της εγκυμοσύνης
Από τα στατιστικά μας, και αντίστοιχα άλλων μεγάλων κέντρων της Ευρώπης και
της Αμερικής, φαίνεται ότι μία γυναίκα μέχρι 35 ετών εάν συλλέξει με τη μέθοδο της
εξωσωματικής και καταψύξει 18-20 ωάρια, έχει πιθανότητες μελλοντικής επίτευξης
εγκυμοσύνης 75%-80%, που είναι αντίστοιχες με ό,τι συμβαίνει στη φύση. Ο αριθμός
αυτός των ωαρίων μπορεί να επιτευχθεί με μία προσπάθεια εξωσωματικής
γονιμοποίησης ή σε ορισμένες περιπτώσεις με δύο. Δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα
για γυναίκες που κάνουν κατάψυξη σε ηλικίες μεγαλύτερες των 35 ετών, πλην όμως,
τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά σε όσες κάνουν κατάψυξη ωαρίων σε ηλικία
άνω των 40 ετών, λέει ο Καθηγητής.
Βάσει των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών των τελευταίων ετών, όσες δεν έχουν
αποκτήσει παιδί μέχρι την ηλικία των 32 ετών θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται
σοβαρά την κατάψυξη ωαρίων, ώστε να διατηρήσουν ακέραιες τις πιθανότητες
επίτευξης εγκυμοσύνης. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που Εταιρείες-κολοσσοί (Amazon
και Google) προσφέρουν ως bonus δωρεάν στις υπαλλήλους τους 2-3 κύκλους
εξωσωματικής γονιμοποίησης για κατάψυξη των ωαρίων τους.

Ιωάννης Πράπας Καθηγητής Γυναικολογίας και Μαιευτικής ΑΠΘ

Continue Reading

Trending