Η τελευταία λέξη της ιατρικής για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας ακούει στο όνομα βαριατρική και μεταβολική χειρουργική, τον νέο κλάδο που έχει ως στόχο να επαναφέρει οριστικά το βάρος του ασθενούς σε φυσιολογικά επίπεδα.

Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η νοσογόνος παχυσαρκία προκαλεί μια σειρά ασθενειών όπως διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, μεταβολικό σύνδρομο, καρδιαγγειακή νόσο, σύνδρομο (αποφρακτικής) άπνοιας ύπνου, χολολιθίαση, γυναικεία υπογονιμότητα και διαταραχές του κύκλου, στυτική δυσλειτουργία, μη αλκοολική λιπώδη διήθηση του ήπατος, οστεοαρθρίτιδα, ακράτεια ούρων και άλλες.

Όλες αυτές οι νόσοι επιβαρύνουν τη σωματική και ψυχική υγεία και οδηγούν σε μείωση του προσδόκιμου ζωής του ατόμου που πάσχει από νοσογόνο παχυσαρκία.

Η βαριατρική χειρουργική επιτρέπει στον ασθενή μία φυσιολογική και όμορφη ζωή, όπως την είχε οραματιστεί και το σημαντικότερο, ανοίγει τον δρόμο για τη μακροζωία.

Πότε η βαριατρική χειρουργική είναι η κατάλληλη επιλογή για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας;

Η βαριατρική χειρουργική ενδείκνυται σε ασθενείς οι οποίοι έχουν προσπαθήσει επανειλημμένα και σε βάθος χρόνου να χάσουν τα περιττά κιλά τους με διάφορους τρόπους όπως δίαιτες, φάρμακα, ψυχολογικές συνεδρίες, άσκηση, ωστόσο δεν είχαν αποτέλεσμα.

Η βασική προϋπόθεση για να υποβληθεί ένας παχύσαρκος σε βαριατρική επέμβαση είναι να έχει Δείκτη Μάζας Σώματος άνω του 30.

Μία ανησυχητική τάση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια είναι ότι η παχυσαρκία αυξάνεται στους νεαρούς ενήλικες, γεγονός που επιδεινώνει ραγδαία την υγεία τους και  δυσκολεύει τη ζωή τους κοινωνικά και εργασιακά.

Τα βήματα πριν τη βαριατρική επέμβαση

Οι υποψήφιοι ασθενείς πρέπει να έχουν περάσει από συγκεκριμένο προεγχειρητικό έλεγχο μέσω της βαριατρικής ομάδας, η οποία περιλαμβάνει συνάντηση και λήψη ολοκληρωμένου ιστορικού από τον χειρουργό, συνάντηση με τον παθολόγο, επαναληπτικές συνεδρίες με το διαιτολόγο, ενδεχομένως και με τον ψυχολόγο, όπως και με προπονητή / εργοθεραπευτή / φυσιοθεραπευτή. Επίσης, απαραίτητη προεγχειρητικά είναι και η γαστροσκόπηση.

Τα παραπάνω βήματα προετοιμάζουν τον ασθενή για τη βαριατρική επέμβαση, η οποία αποτελεί το «κλειδί» για να μπορέσει να «ανοίξει» την πόρτα της νέας του ζωής. Η συμμετοχή και η προσπάθεια του ασθενούς είναι απαραίτητη για να στεφθεί με επιτυχία το εγχείρημα, το οποίο αποτελεί επένδυση ζωής που θα συμβάλλει στην αναβάθμιση της ψυχολογικής και σωματικής υγείας του.

Η φάση της αποκατάστασης μετά τη βαριατρική επέμβαση

Οι βαριατρικές και μεταβολικές επεμβάσεις πραγματοποιούνται πλέον λαπαροσκοπικά, δηλαδή με μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική, εξασφαλίζοντας γρήγορη ανάνηψη και επιστροφή στην καθημερινότητα.

Μόνο τις πρώτες ημέρες μετά την επέμβαση χορηγείται παρακεταμόλη για τον πόνο και σπανιότερα οπιοειδή. Επίσης, είναι απαραίτητα τα συμπληρώματα (σίδηρος, βιταμίνη Β12, ασβέστιο, βιταμίνη D και μια πολυβιταμίνη) έτσι ώστε να αποφευχθούν τυχόν ελλείψεις.

Η παρακολούθηση του ασθενούς και οι αιμοληψίες επιβάλλονται και είναι πιο τακτικές κατά το πρώτο έτος, ενώ έπειτα πραγματοποιούνται μια φορά ετησίως, για να διαπιστωθεί ότι ο ασθενής παραμένει σε καλό δρόμο. Περιστασιακά μπορεί να εμφανιστεί δυσφαγία, η οποία όμως είναι παροδική και εξαρτάται από τις διατροφικές συνήθειες.

Πρέπει να σημειωθεί ότι τυχόν χειρουργικές επιπλοκές εμφανίζονται σπανίως, ιδίως εάν ο ασθενής έχει εμπιστευθεί τον εαυτό του σε έμπειρο χειρουργό.

Ένα άλλο βασικό κομμάτι της μετεγχειρητικής αποκατάστασης είναι η υιοθέτηση ενός συγκεκριμένου διαιτολογίου για 3 εβδομάδες. Ειδικότερα, την πρώτη εβδομάδα δίνονται συστάσεις για δίαιτα με υγρά, τη δεύτερη και τρίτη εβδομάδα καταναλώνεται πολτοποιημένη τροφή και από την τέταρτη εβδομάδα ο ασθενής μπορεί να αρχίσει κανονικά την κατανάλωση τροφών, τις οποίες καλό είναι να μασάει πολύ καλά.

Σε καθημερινή βάση ο ασθενής χρειάζεται να καταναλώνει 5-6 γεύματα, μετρίου μεγέθους αλλά πλούσια σε διατροφική αξία. Επιπλέον, είναι απαραίτητη η σωματική άσκηση σε αυξανόμενους ρυθμούς παράλληλα με την απώλεια βάρους.

Η αξία της βαριατρικής χειρουργικής

Η βαριατρική χειρουργική είναι αποτέλεσμα της ερευνητικής και χειρουργικής δραστηριότητας και αποτέλεσε επανάσταση στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας εκτοπίζοντας επεμβάσεις όπως όπως η εντερο-εντερική παράκαμψη στο λεπτό έντερο και ο γαστρικός δακτύλιος οι οποίες σήμερα έχουν εκλείψει καθότι θεωρούνται παρωχημένες.

Οι νέες μέθοδοι που υπάρχουν σήμερα στο προσκήνιο εμφανίζουν σπανίως επιπλοκές και διασφαλίζουν καλύτερα αποτελέσματα και ποιότητα ζωής.

Η έρευνα στη βαριατρική και μεταβολική χειρουργική συνεχίζεται ταυτόχρονα με την εξέλιξη στις διάφορες φαρμακευτικές αγωγές οι οποίες έχουν επικουρικό ρόλο στις καινούργιες μεθόδους.

Η βαριατρική μας ομάδα, τηρώντας τα διεθνή πρωτόκολλα, επιλέγει την κατάλληλη βαριατρική επέμβαση για κάθε ασθενή, ανάλογα με την ανατομία και τις διατροφικές του συνήθειες, μεγιστοποιώντας έτσι τα αποτελέσματα και τα οφέλη.

Σήμερα, κάθε άνθρωπος μπορεί να απαλλαγεί από τη νοσογόνο παχυσαρκία, αρκεί να εμπιστευθεί έναν έμπειρο και κατάλληλα εκπαιδευμένο χειρουργό, ώστε τελικά να ανακτήσει την αυτοπεποίθησή του, την αισιοδοξία του και να μπορεί να απολαύσει τη ζωή του.

Ο Θάνος Κακουλίδης έχει διενεργήσει περισσότερες από 3.000 επεμβάσεις βαριατρικής (γαστρικό μανίκι και γαστρικό bypass), έχοντας ειδικευθεί από το 2006 στη βαριατρική και λαπαροσκοπική χειρουργική δίπλα στον Dr. Dag Arvidsson, τον καινοτόμο χειρουργό που εισήγαγε και εξέλιξε τη λαπαροσκοπική τεχνική στη Σκανδιναβία. Ήδη από το 2006, μαζί με τον Dr. Arvidsson, ήταν οι πρώτοι που εφήρμοσαν με μεγάλη επιτυχία την επέμβαση γαστρικό μανίκι (sleeve gastrectomy, ή επιμήκης γαστρεκτομή) στη Σκανδιναβία, καθώς επίσης και βαριατρικές επεμβάσεις για Δείκτη Μάζας Σώματος 30-35 (νοσογόνος παχυσαρκία τύπου Ι).

Θάνος Κακουλίδης, M.D., Med. Lic.
Χειρουργός ειδικευθείς στη Βαριατρική & Λαπαροσκοπική Χειρουργική

Ο Γιάννης Πράπας, MD-PhD, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας ΑΠΘ, μας εξηγεί πώς το μεγαλύτερο κύτταρο στο σώμα μας και το μόνο που μπορεί να γίνει ορατό χωρίς μικροσκόπιο , το ωάριο, είναι απαραίτητο για την αρχή μιας νέας ζωής.

Το ωάριο είναι ένα από τα πολυτιμότερα κύτταρα του γυναικείου οργανισμού και
βρίσκεται στην ωοθήκη από τη στιγμή της δημιουργίας του, κατά την εμβρυική ζωή
της γυναίκας, μέχρι την ημέρα της ωοθυλακιορρηξίας ή της ατρησίας (καταστροφής)
του. Δυστυχώς, οι γνώσεις των γυναικών για τις ωοθήκες τους και τα ωάρια ιστορικά
ήταν και παραμένουν περιορισμένες και προέρχονταν από τις προφορικές συζητήσεις
με τις μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες, δεδομένου ότι το μάθημα της σεξουαλικής
διαπαιδαγώγησης ήταν ταμπού και απουσίαζε παντελώς από τη διδακτέα ύλη του
σχολείου.

Η δημιουργία των ωαρίων
Τα ωάρια στις γυναίκες δημιουργούνται όταν είναι στην κοιλιά της μητέρας τους (3ος
-7ος μήνας κύησης). Την περίοδο αυτή δημιουργούνται 5-7 εκατομμύρια ωάρια. Στη
συνέχεια, ο οργανισμός σταδιακά απορρίπτει αυτά που δε θεωρεί καλής ποιότητας,
ώστε την ημέρα της γέννησής τους οι γυναίκες να έχουν στις ωοθήκες (θήκες αυγών)
τους περίπου 1 εκατομμύριο ωάρια. Έκτοτε, και σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, οι
γυναίκες δεν μπορούν να δημιουργήσουν καινούρια ωάρια, ενώ σταθερά
καταναλώνουν κάθε μήνα περίπου 1.000. Από αυτά τα 1.000 ωάρια, στη διάρκεια της
αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να ωριμάσουν και να δώσουν εγκυμοσύνη μόνο 1-2
σε κάθε κύκλο. Όλα τα υπόλοιπα υφίστανται ατρησία και εκφυλίζονται. Η διαδικασία
αυτή είναι μη αναστρέψιμη και γενετικά προκαθορισμένη από γονίδιο που βρίσκεται
στο χρωμόσωμα Χ. Έτσι, την ημέρα της εμμηναρχής (όταν αρχίζει η περίοδος) στις
ωοθήκες των γυναικών έχουν μείνει περίπου 450 χιλιάδες ωάρια τα οποία θα
καταναλωθούν σε 450 εμμηνορρυσιακούς κύκλους. Η μόνη περίοδος που εικάζεται
ότι δεν καταναλώνονται μαζικά ωάρια είναι η περίοδος της εγκυμοσύνης. Από τα
παραπάνω δεδομένα γίνεται αντιληπτό, ότι η αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας
διαρκεί μέχρι τα 43 χρόνια της, ενώ για κάθε προηγηθείσα τελειόμηνη κύηση κερδίζει
έναν επιπλέον χρόνο γονιμότητας. Έτσι, στο βιβλίο Guiness αναφέρεται μία Ινδιάνα
που έμεινε έγκυος στην ηλικία των 64 χρόνων, πλην, όμως, είχε ήδη γεννήσει 29
παιδιά. Ωάρια στην ωοθήκη (1.000-2.000) μπορεί να υπάρχουν και στη διάρκεια της
εμμηνόπαυσης, όμως δεν είναι λειτουργικά, είναι κακής ποιότητας και δεν απαντούν
στις ορμόνες.

Υπάρχει πάντα δυνατότητα θεραπευτικής υποβοήθησης 
Το ωάριο είναι από τα μεγαλύτερα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού,
δημιουργείται στην εμβρυική ηλικία και αποθηκεύεται στην ωοθήκη σε άωρη μορφή
μέχρι τη στιγμή της έναρξης ωρίμανσης και κατανάλωσης που καθορίζεται από τις
ορμόνες του εγκεφάλου. Η δημιουργία όλων των ωαρίων πριν από τη γέννηση και η
αποθήκευσή τους στην ωοθήκη προσφέρουν το πλεονέκτημα πως οτιδήποτε συμβεί
στη ζωή της γυναίκας (ασθένειες, φυσικά φαινόμενα κ.λπ.), πλην χειρουργικής
επέμβασης, τα ωάρια δεν επηρεάζονται και υπάρχει δυνατότητα θεραπευτικής υποβοήθησης σε περίπτωση προβλήματος. Αντίθετα, το μειονέκτημα είναι ότι όταν
αυτά καταναλωθούν, δεν υπάρχει καμία δυνατότητα δημιουργίας νέων.

Πότε αρχίζει να μειώνεται η ποιότητα των ωαρίων
Αναμφισβήτητα, η ηλικία δείχνει την ποιότητα των ωαρίων. Όσο μεγαλύτερη η
ηλικία τόσο αυξάνει το ποσοστό κακής ποιότητας των ωαρίων που υπάρχουν στις
ωοθήκες. Για παράδειγμα αναφέρεται ότι, εάν μία ωοθήκη έχει 100 ωάρια και η
ηλικία της γυναίκας είναι 27 ετών (pick γονιμότητας), τότε θεωρούμε ότι τα 70 από
αυτά (δηλαδή το 70%) είναι καλής ποιότητας. Αντίθετα, στα 100 ωάρια γυναίκας
ηλικίας 40 ετών, το ποσοστό καλής ποιότητας πέφτει στο 20%-30%. Η ποσοστιαία
πτώση της ποιότητας των ωαρίων αρχίζει ελαφρά από την ηλικία των 30 χρόνων,
επιδεινώνεται μετά τα 35 και είναι απότομη μετά τα 40.

Που οφείλεται η μείωση της ποιότητας των ωαρίων
«Δύο είναι οι επικρατέστερες θεωρίες γι’ αυτό» εξηγεί ο καθηγητής μαιευτικής-
γυναικολογίας ΑΠΘ Γιάννης Πράπας, MD-PhD και συνεχίζει: Η πρώτη θεωρεί ότι τα
προβληματικά ωάρια είναι από τη γέννησή τους προβληματικά, ωριμάζουν πιο
δύσκολα, γενετικά είναι αμφίβολης ικανότητας (αποβολές) και ο οργανισμός δεν τα
χρησιμοποιεί, επειδή αρχικά προτιμά τα καλής ποιότητας, τα οποία ωριμάζουν πιο
εύκολα, με μικρότερες δόσεις ορμονών και είναι γενετικά ασφαλή. Η άλλη άποψη
αφορά στο ότι με την πάροδο του χρόνου ο μεταβολισμός των κυττάρων που θρέφουν
τα ωάρια (κοκκώδη κύτταρα, κύτταρα διαφανούς ζώνης κ.λπ.) αλλοιώνεται αρνητικά
και σε συνδυασμό με τις επίκτητες μεταλλάξεις που συμβαίνουν de facto στη ζωή του
ανθρώπου οδηγεί στην πτώση της ποιότητα των ωαρίων.»

Οι παράγοντες μέτρησης
Ο κανόνας της διερεύνησης θεωρεί ότι η ορμόνη AMH (Antimullerian Hormone),
που ελέγχεται στο αίμα μας, δείχνει την ποσότητα των ωαρίων που υπάρχουν στις
ωοθήκες, ενώ η ηλικία της γυναίκας μας δείχνει την ποιότητά τους

Οι κανόνες της γονιμότητας
Χρονικά η πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης εξαρτάται από την ημέρα της
ωοθυλακιορρηξίας και τη συνύπαρξη σπερματοζωαρίων εντός των σαλπίγγων. Το
ωάριο από τη στιγμή της ωοθυλακιορρηξίας και την είσοδό του στη σάλπιγγα είναι
διαθέσιμο προς γονιμοποίηση από το σπερματοζωάριο. Η διαθεσιμότητα αυτή
διαρκεί περίπου 6-8 ώρες και στη συνέχεια κλείνει τις πύλες εισόδου. Αντίθετα, το
σπερματοζωάριο διατηρεί τη γονιμοποιητική του ικανότητα μέχρι 96 ώρες. Κατά
συνέπεια, όπως και στη ζωή, το σπερματοζωάριο είναι αυτό που περιμένει για πολλές
ώρες σε “επιφυλακή’’, ώστε να διεισδύσει εντός του ωαρίου. Έτσι, σε όλες τις
μεθόδους γονιμοποίησης (σεξουαλική επαφή, σπερματέγχυση, εξωσωματική
γονιμοποίηση) το 6ωρο διαθεσιμότητας του ωαρίου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο κανόνας της συχνότητας σεξουαλικών επαφών για
την επίτευξη εγκυμοσύνης είναι από τη 10η έως την 20ή ημέρα του κύκλου, μία
επαφή ανά τριήμερο. Με τον τρόπο αυτόν, είμαστε σίγουροι ότι όταν εμφανιστεί η
διαθεσιμότητα του ωαρίου, θα υπάρχουν κινητά σπερματοζωάρια στη σάλπιγγα ικανά να
γονιμοποιήσουν το πιθανά καλό ωάριο.

Σε ποια ηλικία πρέπει να καταψύχονται τα ωάρια;
Η κατάψυξη ωαρίων θεωρείται πλέον επέμβαση ρουτίνας, ενώ η κατάψυξη
ωοθηκικού ιστού είναι μέθοδος σε ερευνητική φάση. Βάσει της ελληνικής
νομοθεσίας η διατήρηση και χρήση των κατεψυγμένων ωαρίων επιτρέπεται μέχρι την
ηλικία των 54 χρόνων. Έτσι, με τη μέθοδο της κατάψυξης των ωαρίων υπάρχει η
δυνατότητα τεκνοποίησης μέχρι αυτή την ηλικία, δεδομένου ότι η δυνατότητα της
μήτρας να κυοφορήσει δεν επηρεάζεται από την ηλικία της γυναίκας. 
Για την κατάψυξη των ωαρίων η καλύτερη περίοδος είναι η ηλικία κάτω των
35 ετών και η γυναίκα πρέπει να υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση για τη
λήψη τους. Τα ωάρια που συλλέγονται υποβάλλονται σε ειδική επεξεργασία
κατάψυξης, η οποία ονομάζεται υαλοποίηση (vitrification). Η μέθοδος αυτή που
άρχισε να εφαρμόζεται στην Ελλάδα από τις αρχές του 2004, από την ομάδα του
Κέντρου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης IAKENTRO, έχει το προτέρημα ότι η
επιβίωση των καταψυχθέντων ωαρίων κατά την απόψυξη ξεπερνά το 96%, ενώ τα
ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης είναι παρόμοια με τα αντίστοιχα των φρέσκων
ωαρίων, μας εξηγεί ο καθηγητής μαιευτικής-γυναικολογίας ΑΠΘ Γιάννης Πράπας,
MD-PhD.

Αυξημένες οι πιθανότητες για επίτευξη της εγκυμοσύνης
Από τα στατιστικά μας, και αντίστοιχα άλλων μεγάλων κέντρων της Ευρώπης και
της Αμερικής, φαίνεται ότι μία γυναίκα μέχρι 35 ετών εάν συλλέξει με τη μέθοδο της
εξωσωματικής και καταψύξει 18-20 ωάρια, έχει πιθανότητες μελλοντικής επίτευξης
εγκυμοσύνης 75%-80%, που είναι αντίστοιχες με ό,τι συμβαίνει στη φύση. Ο αριθμός
αυτός των ωαρίων μπορεί να επιτευχθεί με μία προσπάθεια εξωσωματικής
γονιμοποίησης ή σε ορισμένες περιπτώσεις με δύο. Δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα
για γυναίκες που κάνουν κατάψυξη σε ηλικίες μεγαλύτερες των 35 ετών, πλην όμως,
τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά σε όσες κάνουν κατάψυξη ωαρίων σε ηλικία
άνω των 40 ετών, λέει ο Καθηγητής.
Βάσει των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών των τελευταίων ετών, όσες δεν έχουν
αποκτήσει παιδί μέχρι την ηλικία των 32 ετών θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται
σοβαρά την κατάψυξη ωαρίων, ώστε να διατηρήσουν ακέραιες τις πιθανότητες
επίτευξης εγκυμοσύνης. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που Εταιρείες-κολοσσοί (Amazon
και Google) προσφέρουν ως bonus δωρεάν στις υπαλλήλους τους 2-3 κύκλους
εξωσωματικής γονιμοποίησης για κατάψυξη των ωαρίων τους.

Ιωάννης Πράπας Καθηγητής Γυναικολογίας και Μαιευτικής ΑΠΘ

Το καλοκαίρι πέρασε και κρατάμε τις όμορφες αναμνήσεις των διακοπών. Ήρθε όμως η ώρα να διώξουμε τα σημάδια που άφησαν στο πρόσωπο μας η εκτεταμένη έκθεση στον ήλιο, στις υψηλές θερινές θερμοκρασίες και το θαλασσινό νερό. Ενδεικτικά το δέρμα μας μπορεί να εμφανίσει σημάδια αφυδάτωσης, θαμπάδες , πανάδες ακόμα και ακμή σε ορισμένες περιπτώσεις.

Στην ξενοιασιά του καλοκαιριού συνηθίζουμε να παραλείπουμε την ρουτίνα περιποίησης μας και να μην δίνουμε την δέουσα προσοχή στο δέρμα μας. Έτσι με την επιστροφή θα πρέπει πρώτα να κάνουμε κάποια επιπρόσθετα στάδια περιποίησης , να επαναφέρουμε την επιδερμίδα μας και μετά να συνεχίσουμε με την ρουτίνα μας.

Θα πρέπει να δεχθούμε κάποιες θεραπείες περιποίησης σε ένα κέντρο αισθητικής, αλλά ταυτόχρονα να κάνουμε και σωστή χρήση καλλυντικών στο σπίτι, πάντα συνδυαστικά.

Το πιο σύνηθες είναι να χρειαστούμε ενυδάτωση. Η παρατεταμένη έκθεσή μας σε υψηλές θερμοκρασίες, στον ήλιο αλλά και στα μελτέμια του Αυγούστου, προκαλεί αφυδάτωση και θαμπάδες. Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος θεραπειών που ενυδατώνουν βαθιά το δέρμα. Η μεσοθεραπεία και οι υπέρηχοι είναι οι πιο διαδεδομένες και πιο δραστικές.

Για πιο καλό αποτέλεσμα μια θεραπεία ενυδάτωσης θα μπορούσε να συνδυαστεί με βαθύ καθαρισμό ή με υδροδερμοαπόξεση, δερμοαπόξεση με διαμάντι κ.α. Η απολέπιση θα βοηθήσει να απομακρυνθούν οι ρύποι και τα νεκρά κύτταρα της επιδερμίδας. Το δέρμα μας πρέπει να παραμένει πάντα καθαρό , να μπορεί να αναπνέει και να δεχθεί και πιο εύκολα τα συστατικά από όποια καλλυντικά προϊόντα κι αν εφαρμόσουμε.

Για τις πανάδες υπάρχουν πιο δραστικές θεραπείες όπως το φυτικό και τα peelings ΑΗΑs , ΒΗΑs. Η πιο βαθιά απολέπιση καταπολέμα τις λεπτές γραμμές και ρυτίδες, βοηθά και στην απομάκρυνση των πανάδων και δυσχρωμιών που αφήνει πίσω της η μελανίνη που παράγεται κατά την έκθεσή μας στην ηλιακή ακτινοβολία.

Για την φροντίδα στο σπίτι θα πρέπει να επιλέξουμε μια δυνατή ενυδατική κρέμα ή ορό με υψηλή συγκέντρωση σε ενυδατικούς παράγοντες όπως το υαλουρονικό. Δώστε στο δέρμα σας την υγρασία που του έχει λείψει για να το δείτε και πάλι ελαστικό και ζωντανό.

Η γνωστή σε όλους μας για την αντιοξειδωτική της δράση βιταμίνη C είναι must για το φθινόπωρο, αφού θα βοηθήσει να διώξουμε τις πανάδες και την θαμπάδα από το πρόσωπο μας.

Τέλος η ρετινόλη, που συνήθως την διακόπτουμε τους καλοκαιρινούς μήνες, θα πρέπει να επιστρέψει στην βραδινή μας ρουτίνα. Θα βοηθήσει στην αναγέννηση των κυττάρων και την παραγωγή κολλαγόνου. 

Παναγιώτα Μαθιουδάκη,  Αισθητικός – Κοσμητολόγος

και Μαρία Νίκου , Αισθητικός – Κοσμητολόγος

Laserskin Solutions (Αθήνα, Τρίκαλα)